“ABD’nin umurunda değiliz!”

Türkiye-ABD, stratejik ortak mı? Obama’nın ikinci başkanlık döneminde Türkiye özel bir konuma sahip olacak mı? Ortadoğu’daki, özellikle de Suriye’deki gelişmeler, bizi nasıl etkiler? Daha da önemlisi Türkiye’nin dış politika rotasında eksen kayması var mı?..
Sakarya Üniversitesi’nde, önceki gece gerçekleşen Genç Bakış’ta işte bu sorulara cevap arandı. Ortaya çıkan tablo ise, griden siyaha kayan bir tondaydı. Ne konuşmacılar ne de öğrenciler gidişattan hiç memnun değildi...
İlgi müthişti. İki katlı kongre merkezi, iğne atsanız yere düşmeyecek şekilde doluydu. İşte programdan satır başları:

Esad gider mi?
Prof. Dr. Ersin Kalaycıoğlu - Sabancı Üniversitesi öğretim üyesi
- ABD, Irak’ın toprak bütünlüğünü koruma konusunda bir politika izliyor. Türkiye ise ABD tarafından sanki Türkiye Irak’ın kuzeyi ile bütünleşmek istiyor ve Irak’ın toprak bütünlüğünü tehdit ediyormuş gibi algılanıyor.
- Suriye’de mezhep bazında bir iç savaş var. Esad’ın gitmesi herhangi bir şeyi halletmez. Bu mezhep savaşı sürecek. Obama’nın son açıklamalarından çıkan mesajlardan da siyasi bir çözüm istediği anlaşılıyor.
- Hükümet ve AK Parti Ricciardone’ye yaptığı açıklamaların yanlış olduğunu ispat etmeliydi. Ama etmedi, haddini bildirdi. Bu yanlış. Çıkıp söylediklerinin, verdiği örneklerin doğru olmadığının söylenmesi gerekirdi. Ama bu noktada bizim ciddi problemimiz var.
- Biz Irak’ın iç işine karışıyoruz, Suriye’de rejim değiştiriyoruz ama Amerika bize karışınca haddini bildiriyoruz. Bu ciddi bir çelişki.
- İran nükleer programını ilerletirse Amerika İran üzerindeki baskıyı arttırmak isteyecektir. Ve İran’dan enerji alan Türkiye bu durumda zorda kalacaktır.

Obama’nın gündemi!
- Biz Suriye’de nasıl rejim değişikliği yapıyoruz? Bu Türkiye’nin dış politikası olamaz. Rejim değişikliğine kalktığınız zaman bu başkalarına da en azından Ricciardone örneğinde olduğu gibi sizin rejiminizi eleştirme hakkı veriyor. Yarın öbür gün değiştirme hakkı da verir. Çünkü emsal teşkil eder ve dış politikada emsal her şeydir.
- Obama’nın gündeminde biz yokuz. Ortadoğu da yok. Obama önümüzdeki 4 yıl içerisinde, geriye nasıl bir miras bırakacağını düşünecek, iç politikaya ağırlık verecektir. İsrail de iç politikanın uzantısı olduğu için önemlidir. İki devletli bir çözüm için adım atılabilirse bu da ekstra bir şey olur. Ama İsrail’e bunun için gitmiyor.
- Amerika birdenbire kaya gazı üretiminde birden bire büyük bir potansiyeli olduğunu fark etti. Enerji ithaline ihtiyacı olmadığı hesaplanıyor. Dolayısıyla Suudi Arabistan zor durumda. Rusya zor durumda. Eğer Suudi Arabistan’da bir varil petrol 80 doların altına düşerse Suudi Arabistan iktidarının ayakta kalması zor. Ve ABD ile Arabistan arasındaki ilişkiler gerileyecektir.

Randevu zor!
Suat Kınıklıoğlu - AK Parti eski milletvekili - STRATİM Direktörü
- Yöntem olarak Ricciardone’nin açıklaması yanlış ama içerik olarak doğru. Keşke bunlar Türkiye’de olmasaydı da büyükelçi bu açıklamayı yapmasaydı.
- Obama’nın Başbakan’a kısa vadede randevu vermeyeceği anlaşılıyor.
- İkinci Obama döneminin birinci Obama dönemi kadar uyumlu geçeceğini sanmıyorum.
- Stratejik ortaklık bir ülkeyle sadece çıkarlarınızın değil değerlerinizin de olduğu bir ilişki biçimidir. Bence Türkiye’nin kesin anlamda kimseyle bir stratejik ortaklığı yok. Değerler bazında, ABD ile aramızda farklılıklar var. Büyükelçinin son açıklamaları da bunu ortaya çıkarttı.
- Amerikalılar özellikle Obama döneminde arkadan liderlik yapmak diye bir konsept çıkardılar. Yani ben artık eskisi gibi bütün olaylara müdahil olup, asker yollayıp oralarda harp açmayacağım, bölgelerde liderlik yapan ülkelere sorumluluk devredeceğim.

Şanghay açılımı?
- Şanghay İşbirliği Örgütü Avrupa ve Amerika’nın dünya sistemindeki ağırlığına karşı bir ‘istemezük’ derneği gibi bir şey. Türkiye’nin standartlarının yükselmesi açısından Şanghay İşbirliği Örgütü ile bizim işimiz olmamalı.
- Obama 2015’te içeriden ciddi bir baskıya maruz kalacak ve bir daha seçilme derdi de olmadığı için ve Türkiye ile 2016 sonrasında herhangi bir işi olmayacağı için ayrıca konuya da içselleştirilmiş bir şekilde inandığından Türkiye için sıkıntılı bir durum olabilir.
- Şu anda hükümetin Suriye konusunda ABD’ye en çok kızdığı konu, Obama yönetiminin silah ve istihbarat yardımında bulunmaması.
- Türkiye, Suriye’de taraf oldu ve arabuluculuk rolünü azalttı. Taraf olmanın bir maliyeti var ve şu anda bunu yaşıyoruz.
Özetin özeti: Eğitim gibi dış politika da sanki dikiş tutmuyor!..