Türkiye’nin en iyi üniversiteleri tartışmasını bir süre daha sürdürmek istiyoruz. Çünkü çok önemli geri dönüşler var. Üniversitelerdeki kısır tartışmalar yerine bilim üzerine kafa yorulmaya başlandı ki bu çok önemli gelişme.
Üniversite sıralamaları konusunda, dünyanın farklı yerlerinde, farklı kriterlere göre sıralamalar yapıldığını daha önce de dile getirmiştik. Onlardan biri de Webometrics. Hem dünya üniversitelerini sıralıyor. Hem de kıtalara ve ülkelere göre sıralama yapıyor. Kriter sayıları kısıtlı. Ama yine de dikkate alınıyor.
Dünya genelinde en bilinen sıralamalar şunlar:
Jiao Tong (Çin), Webometrics (İspanya) ve US News and World Report (ABD)
Üniversite sıralamaları dünyada ilk kez 1983’te US News tarafından ABD üniversiteleri arasında yapıldı. Daha sonra 2003’te Çin’in Jiao Tong Üniversitesi tarafından dünyanın ilk 500 üniversitesinin sıralaması yayımlandı.
Kapsamı en geniş dünya üniversite sıralaması ise 2004’te 4000, 2009’da ise 6000 üniversitenin sıralandığı Webomatrics web sayfasında yayımlandı. Ayrıca Times ve Leiden sıralamaları da bulunuyor.
İsterseniz gelin Türk üniversiteleri, geçen ay yayınlanan Webomatrics sıralamasında kaçıncı sırada yer alıyorlar, önce buna bir göz atalım sonra da, sizlerden gelen mail’ler çerçevesinde bu konuyu irdelemeye devam edelim.
ODTÜ ilk sırada
Son yıllarda yapılan tüm değerlendirmelerde ODTÜ ilk sırada yer alıyor. Ama dünya sıralamasında ilk 500’e girmenin ötesine geçemiyor. Webometrics’in geçen yılki ilk 500 listesinde Boğaziçi ve Bilkent de vardı. Ama bu yıl yer almıyorlar. İşte üniversitelerimizin dünya sıralamasındaki yerleri (Buna bir anlamda Türkiye sıralaması da diyebiliriz):
ODTÜ (435), Boğaziçi (510), Bilkent (630), Ankara (765), İTÜ (828), Sabancı (850), Hacettepe (903), Anadolu (904), Ege (1002), Gazi (1050), İnönü (1152), İstanbul (1256), Dokuzeylül (1306), Erciyes (1364), Çukurova (1475), Selçuk (1569), Bilgi (1570), Uludağ (1680), KTÜ (1791), Yıldız (1869), Koç (193), Gaziantep (1976), Süleyman Demirel (1995), Trakya (2074), Fatih (2130), Çanakkale 18 Mart (2155), Sakarya (2190), TOBB (2203), Atatürk (2208), Marmara (2233), Afyon Kocatepe (2243), Kültür (2281), Sütçü İmam (2349), Başkent (2367), İzmir Yüksek Teknoloji (2430), 19 Mayıs (2442), Osman Gazi (2443), Atılım (2474), Fırat (2553), Yüzüncüyıl (2585), Kocaeli (2601), Pamukkale (2638), Çankaya (2763), Yeditepe (2829), Balıkesir (2841), Adanan Menderes (2862), Dicle (3035).
Kimse kızmasın
Tıpkı daha önce Ural Hoca ve arkadaşlarının hazırladığı liste gibi, bu sıralamaya da tepki gösterenler çıkacaktır. Mevcut durumlarının bu sıralamadan çok daha iyi olduğunu iddia edeceklerdir. Onlara da saygımız sonsuz. Ama eğitimde ve bilimde ölçme-değerlendirme çok önemli. Eğer kabul edilebilir standartlara sahip değilseniz, siz kendinizi istediğiniz kadar farklı görün, bu bir şey ifade etmez.
Sınavlarda olduğu gibi, sıralamalarda da yöneltilen soru sayısı ne kadar çok ise değerlendirme o kadar sağlıklı olur.
Örneğin, gelen mail’lerin bazılarında kütüphanelerdeki kitap sayısı, teknoporkların iş hacmi, patent sayıları, uluslararası projeler, kaynak yaratma, devletten alınan yardım, uluslararası yayınların hangi dergilerde yayımlandığı, araştırma üniversitesi olup olmadıkları ve mezunların aldıkları ücretlerin neden değerlendirmeye alınmadığı da soruluyor ki çok haklılar.
Ural Hoca, bu konuda ODTÜ’de kürsü kurulacağını, mastır ve doktora öğrencilerinin alınacağını söyledi. Belki de ODTÜ’yü diğerlerinden farklı kılan da bu.
Diğer üniversitelerimizde de bu yönde ciddi girişimlerin olması ülkemiz açısından çok önemli. MEB, YÖK ve ÖSYM gibi kurumlar taraf olabilir ya da verilere şaşı bakabilirler. Ama sivil toplum örgütleri ile üniversiteler bu konuda daha bağımsız hareket edebiliyorlar.
Özetin özeti: Önümüzdeki aylarda tıplı-tıpsız, devlet-vakıf ayrımı yapılarak yeni listeler hazırlanacak. Elbette fakülteler ölçeğinde de. Ön sıralarda yer almanın yolu ise çok konuşmaktan, çok reklamdan ya da çok kızmaktan değil, çok bilim üretmekten geçiyor...
