Rektör ve doktorlarla birlikte, birkaç günlüğüne Tanzanya’ya geldik. Doktorlar, gönüllü sağlık hizmeti verecekler. İlginç olan ise Tanzanya Sağlık Bakanı’nın 20 yıl önce Marmara Tıp’tan mezun olması. Bu yüzden “Ben de yarı Türk sayılırım” diyor. Devlet Başkanı ve Eğitim Bakanı ile de görüşeceğiz. Eminim ki onların da Türkiye ile ilgili farklı anıları vardır...
THY’nin günü birlik Tanzanya seferleri var. 7 saat sürüyor ve Türkiye ile aynı saat diliminde. Yani hiç saat farkı yok. Ama biz sonbahara girerken, onlar ilkbahara giriyor.
Tanzanya Doğu Afrika’da Hint Okyanusu kıyısında 45 milyon nüfusa sahip farklı bir ülke. Nüfusun yarıdan biraz fazlası Müslüman... Zanzibar, Kilimanjaro, Viktorya Gölü, Serengeti Milli Parkı, Grangora Krateri gibi turistik, çok farklı özelliğe sahip. Ama safari turizmi en yaygın olanı...
1.5 ton ilaç
Ufuk Hekimler Derneği, bir yıl önce kurulmuş. Tanzanya seferi, ilk yurtdışı etkinlikleri. TİKA da destekliyor. Farklı kentlerden gelen doktor ve hocalar var. Tanzanya’da 10 gün kalacaklar. En fazla onların ihtiyacı var diye Afrika’yı ve özellikle Tanzanya’yı düşünmüşler. Gelirken de 1.5 ton ilaç getirdiler, ücretsiz olarak dağıtıyorlar.
Türk insanının dünyaya açılması önce öğretmenlerle oldu. İkinci açılım doktorlarla oluyor. “Bizimki daha kalıcı olacak” diyorlar. Tanzanya’da SGK benzeri bir sağlık kurumu yok. Her türlü sağlık hizmeti paralı. Dolayısıyla, fakir fukara sağlık hizmetlerinden yararlanamıyor. Bu yüzden ortalama ömür Avrupa’nın neredeyse yarısı kadar.
Gelir dağılımı
Tanzanya’da gelirin yüzde 90’ını yüzde 10, kalan yüzde 10’nu da yüzde 90 paylaşıyormuş. Dolayısıyla gelir dağılımında müthiş bir dengesizlik var. Bunu attığınız her adımda hissedebiliyorsunuz...
İşte ilk günün ilginç anekdotları:
- Müslüman nüfus giderek azalıyor.
- Zenginler Müslüman, bürokrasi Hıristiyan.
- Resmi dili İngilizce ve Arapça ağırlıklı yerel dil Sıvahilice.
- 10 Türk okulunda 2 bin civarında öğrenci var.
- Aylık gelir bürokraside 250 dolar civarı, halk arasında ise 60-70 dolar. Öğrenim ücreti 3600 dolar. Öğrencinin yüzde 20’si burslu. Sponsor, il sponsoru İzmir. Okullar üç ile beş yıl sonra kendi kendine dönmeye başlıyormuş.
- Türk-Tanzanya işadamları derneği var.
- İlk 1995’te gelinmiş. İlkokul 1998’de açılmış. Cumhurbaşkanın, başbakan ve bakanların çoğu da buradan mezun olmuş. 800’ü aşkın mezunları var. Mezunların yüzde 60’ı Türkiye’de üniversite okuyor.
Afrika atasözleri
- Eğitim pahalı diyorsun, cehaletin maliyetini düşün!
- Bütün uyuyanları uyandırmaya bir uyanık yeter.
- Bütün mumları yanan bir mum yakar.
- Yunanistan’ın bile eskiden kalma okulları var. 140, 150 yıllık misyoner okulları bulunuyor. Fransız, İtalyan okulları 1500 yıllık. Diğer okullar da paralı. Üniversite eğitimi için en fazla Hindistan, İngiltere ve Amerika’ya gidiyorlar. Bunu devlet politikası olarak uyguluyorlar.
- Dünyanın üçüncü büyük doğalgaz rezervi ortaya çıkınca, Obama’dan Çin ve Japon devlet başkanlarına, dünya liderlerinin biri gelip diğeri gitmeye başlamış. Doğalgazdan sonra etnik ve dinsel kaşımalar başlanmış.
- Elmas, bakır, demir, altın gibi doğal madenler çok ama henüz yararlanılamıyor. Büyük madenler, borç karşılığında ellerinden alınmış.
- Amerika etkin güç. İngiltere ve Almanya’nın da sömürgecilikten kalma izleri var.
Nüfuz cüzdanı yok
- Başkanlık sistemi var. Şu andaki Cumhurbaşkanı Müslüman. Ama genel temayül, bir dönem Müslüman bir dönem Hıristiyan şeklindeymiş.
- Nüfus cüzdanı yok. Yüzde 78 elektrik kullanmıyor. Yüzde 22’sinin yüzde 7’si ise elektriği gerçek anlamda kullanıyor.
- Sosyal devlet anlayışı yok. Çok eşlilik yaygın. Kişi başına düşen gelir 760 dolar.
- Evliliğe devlet karışmıyor. Resmi iş olmadıkça da nüfus cüzdanı ya da pasaport çıkartılmıyor. Çok eşlilik hem Müslümanlarda hem de Hıristiyanlarda yaygın. Bizdeki Diyanet tipi bir yapılanma yok. Yerel tarikatlar ya da dini kuruluşlar, evlilik kayıtlarını isteyenler için yapıyor...
- Ülkenin üçte biri safari bölgesi. Yüzde 70’i burada yüzde 30’u da Kenya’daymış. Avlanmaya açık bölgeler de var.
- Tanzanya’da eğitim çok ağır. Orta ve lise müfredatı bizimkinden de ağır. Çok zekiler ama yetmiyor çok düzenli ders çalışma alışkanlığının olması gerekiyor. Türk üniversitelerinde okuyan öğrencilerimizin tamamına yakını sınıflarında ilk 5’e girdiler.
- 28 üniversite var 12’si devlet 16’sı özel. Merkezi lise bitirme sınavında elde edilen başarıya göre üniversitelere yerleştirme yapılıyor. Liselere girişte benzeri sistem uygulanıyor. Dershane yok ama etüt merkezleri var...
- Orta ve üstü 100’e yakın Türk işadamı bulunuyor. İthalat, inşaat, taşımacılık, ev araç gereçleri var. Tarım dışında hiç bir üretim yok, her türlü ticarete açıklar. Sömürgecilikten olsa gerek yabancıya alışıklar...
Özetin özeti: İlginç bir ülke ve daha görecek çok yer var!..