Tanzanya turumuzu tamamlayıp Türkiye’ye dönüyoruz. Her yönüyle çok ilginç bir gezi oldu. Afrika deyince artık çok daha farklı çağrışımlar söz konusu olacak.
Tanzanya tam bir zıtlıklar ülkesi. Her şeyin en iyisini de en vasatını da aynı anda görebilirsiniz...
Tanzanya’da 11’i devlet, 43 üniversite var. Özel liselerin oranı ise yüzde 40’larda.
Dar es Salaam Üniversitesi popülaritesi yüksek olanlardan. Kampüsü mükemmeldi. Eğitim düzeyi de fena değil.
Eğitim Bakanı
45 milyon nüfuslu Tanzanya’da her 5 kişiden biri öğrenci. Bütçenin yüzde 20’si eğitime ayrılıyor. Ama yine de en büyük sorunları eğitim. Çünkü kaynaklar yetmiyor.
Temel eğitimde 8 milyon öğrenci var. 900 bini mezun oluyor, 500 bini ortaokula devam ediyor, mezunlardan 300 bini liseye başlıyor, onun da 33 bini üniversiteye giriyor. Yani müthiş bir eleme söz konusu...
Eğitim Bakanı Shukuru Kawambwa’ya, “Bütçenin tümü size ayrılsa önceliğiniz ne olur” dedim. Bu mümkün değil dese de, “İlk icraatım, eğitimin kalitesini artırmak ve yaygınlaştırmak olurdu” dedi.
Mesleki eğitim ise yok gibi. Hayatın içine girdiğinizde bunu fazlasıyla görebiliyorsunuz. Yaşam kalitesi de bu yüzden genelde çok düşük.
Parlamento yapısı
Tanzanya nüfusunun yarısı Müslüman yarısı da Hıristiyan. Başkanlık dönüşümlü, parlamentoda da bu ağırlık var. İlginç olan ise kadın parlamenter sayısının yüzde 35’lerde olması. 26 bakanın 9’u kadın. Üniversitelerdeki öğrencilerin de yine yarıya yakını kız...
Meslek lisesi
Cemaatin 14’ü yurtdışında olmak üzere toplam 28 üniversitesi ve 160 ülkede binlerce ilk, orta, lise ve kültür merkezi varmış. Özellikle Orta Asya, Afrika ve Uzakdoğu’daki okullarında sadece siyasetin ileri gelenlerinin çocukları değil, en zenginlerin çocukları da onların okullarına devam ediyormuş. Tanzanya Devlet Başkanı’nın ve pek çok bakanın çocuğu da Türk Koleji’ndeydi...
Cemaat okulları genelde akademik eğitime ağırlık veriyorlar ve başarılı da sayılırlar. Ama artık kendilerini tekrar ediyorlar. Yeni misyon ve vizyon yüklenmeleri gerekir. Örneğin meslek liselerine yönelmeliler. Tanzanya’da şu anda ara insan gücüne öylesine çok ihtiyaç var ki, mezunları sadece yaşam kalitesini yükseltmekle kalmaz, ülkenin kaderini de değiştirebilirler.
Peki bu fikre nasıl bakıyorlar? Hemen evet demiyorlar. Ama hayır da demiyorlar...
İşadamları derneği
Tanzanya-Türkiye İşadamları Derneği’nin başkent Dar es Salaam’da görkemli bir ofisi var. Eski genelkurmay başkanından kiralamışlar... Türkiye’den ciddi yatırımcılar vardı. Ülkenin en zengin işadamları da oradaydı.
Hemen her konuda girişimci işadamlarına ihtiyaçları var. Özellikle de tarımda. Et 6 lira, yoğurt ve süt ürünleri ise yok gibi. Çünkü süt işlemeyi bilmiyorlar. Hayvanlar da doğada kendiliğinden büyüyor...
Derneğin amacı iki ülke arasındaki ticareti zenginleştirmek.
Türkleri seviyorlar
Tanzanya’nın neresine giderseniz gidin Türkleri çok seviyorlar. Bunda Türk okullarının da etkisi var ama bu sevginin kökleri çok eskiye dayanıyor. Eğitimini Türkiye’de tamamlayan çok sayıda üst düzey yönetici var. Örneğin Sağlık Bakanı’nın kendisi de eşi de Türkiye’den mezun. Büyük üniversitelerinden birinin rektörü de öyle. Bürokrasi ve siyasette daha pek çok isim, yine Türkiye’den mezunmuş...
Başta Çin olmak üzere dünyanın etkin güçleri ülkede cirit atıyor. Türkiye ise büyükelçiliğini daha 2009’da açmış!..
Balık pazarı
Dünyanın en enteresan deniz ürünleri pazarlarından birisi de Dar es Selaam’da. Denizden ne çıkıyorsa pazarda var. Bir yanda canlı satış, öte yanda devasa kazanlarda pişiriciler. Bir de satıcılar var. Onlar da pişen balıkları alıp, yanına da biraz pilav ve yeşillik ekleyip cadde kenarlarında satıyorlar. Her şey iyi güzel de o hijyen koşullarında bizden birilerinin gidip orada bir şeyler alıp yemesi mümkün değil. Fiyatlar ise sudan ucuz. Birkaç liraya karın doyurmak mümkün.
Rektörler?
Rektör hocalarla Türk eğitim sistemi üzerine bol bol sohbet etme olanağı bulduk. İlginç bir anekdot, LYS şampiyonuna ilişkindi. Hacettepe Tıp’a girmek istemiş. Mutlu oluruz demişler. Peki kaç lira burs vereceksiniz diye sormuş. Herkese ne veriliyorsa o denmiş. Yılda bir milyon hastanın poliklinik birikiminden söz edilmiş. Sonuç mu? Ayda 5 bin lira burs veren bir vakıf üniversitesini tercih etmiş...
Rektörlerle sohbetin ayrıntılarını da başka bir yazıda paylaşacağız...
Özetin özeti: Yeni yerler görmek her zaman güzeldir...