Trump’ın Dünya Sağlık Örgütü ile düellosu
ABD Başkanı Donald Trump ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) arasındaki “Kovid-19 savaşı”, son bir haftadır dünya gündemini işgal ediyor. Başkan Trump, DSÖ’ye verilen desteğin askıya aldığını açıklarken, 60 ila 90 gün içinde bir değerlendirme raporunun çıkması ve örgütle iplerin tamamen kopup kopmayacağının belli olması bekleniyor. Trump, nasıl son iki yılda ülkesini UNESCO (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü) ile UNHCR (BM Mülteciler Yüksek Komiserliği) üyeliğinden çıkarmışsa, aynı şekilde DSÖ ile üyeliğini bitirip, desteğini tamamen kesecek gibi görünüyor. BM ile DSÖ dışında, ABD’de de Trump’ın salgınla mücadele sırasında böyle bir karar almasının yanlış olduğunu ifade eden bir kesim olduğunu da hatırlatmak gerek.
Aslında Başkan Trump, “Ben yılda yaklaşık 500 milyon dolar katkı verirken, Çin 42 milyon dolarla, DSÖ’yü elinde oynatıyor” söyleminde haksız değil. Dünya Sağlık Örgütü’nün 2020-2021 bütçesi 4.8 milyar dolar. 2018-2019 dönemiyse 4.422 milyar dolarmış. DSÖ bütçesinin yüzde 14.67’si ABD yönetiminden, yüzde 9.76’sı da Bill Gates Vakfı’ndan geliyor. Yani ABD’nin yüzde 24’lük katkısı var diyebiliriz. Trump işte bu nedenle DSÖ’ye sitem ediyor. Diğer ülkelerin katkılarına bakarsak, kurum bütçesinin yüzde 7’si İngiltere, yüzde 5’i Almanya, yüzde 2’si Japonya’dan gelirken, Türkiye’nin katkısı da yüzde 1’in altında.
Bu kızgınlık neden?
Şimdi gelelim en önemli soruya... DSÖ’ye eleştirilerin ana odağında neden Çin var? Çünkü örgüt, Çin odaklı politika izliyor. Sadece ABD değil başka ülkeler tarafından da eleştiriliyor. Ocak’ın ilk haftası, Vuhan kentinde çıkan virüsle ilgili bir çok Çinli doktor dünyaya bu tehlikeyi duyurmaya çalışmış ancak sessizce gözden kaybolmuşlardı. DSÖ’den bu konuya ilişkin tek bir açıklama görmedik. DSÖ, 10 Ocak’ta “Vuhan’a giden veya gelenlere yönelik bir sağlık önlemine gerek yoktur” görüşünü açıkladı. 14 Ocak’taysa Çinli yetkililere dayanarak koronavirüsün insandan insana geçmesi ile ilgili bir kanıt olmadığını bildirdi. 28 Ocak’ta DSÖ Başkanı ile Çin Devlet Başkanı, sembolik bir görüşme yaptı. İki gün sonra da DSÖ Başkanı, Çin’in koronavirüs ile ilgili çalışmalarının çok şeffaf olduğunu belirtti. 31 Ocak’taysa Başkan Trump, koronavirüs salgınının ABD için tehdit olduğunu görünce, Çin’den uçuşları yasakladığını açıkladı. DSÖ Başkanı Ghebreyesus, “Seyahatler konusunda korku yaymayın!” diyerek Trump’ın kısıtlama kararını eleştirdi.
Sonuçta işin ucunda insan sağlığı yani “can” olunca, ülke ayrımı yapmak DSÖ’ye yakışmadı. Bu yüzden kuruma onca katkı veren ABD’nin rahatsızlığını anlamak gerek. Açıkçası Çin, hem yeterince şeffaf olmadı, hem dünyaya salgın konusunda gerekli uyarıları zamanında yapmadı hem de DSÖ’yü avucunun içine alarak kullanmaya devam etti.
ABD’ye tazminat ödeyecek mi?
Bu arada ABD Kongresi’nde sadece benim saydığım 8 tane Çin aleyhine Kovid-19’le ilgili yasa tasarısı önerisi var. Ayrıca Senatör Josh Hawley ile Cumhuriyetçi Parti’den Elise Stefanik, ABD’nin başına bu belayı Çin’in sardığını ve tazminat ödemesi gerektiğini belirten bir yasa tasarısı sundu. Her ne kadar Başkan Trump, Çin ile yaptığı tarihi ticaret anlaşması nedeniyle çok sert çıkışlar yapmasa da, DSO üzerinden ciddi bir mesaj veriyor, vermeye de devam edecek. DSÖ’den sonra ABD’nin Dünya Ticaret Örgütü ile ipleri koparması bekleniyor!
Artık, her devlet kendi çıkarları için daha da bencilleşecek. “Koronavirüs öncesi” ve “koronavirüs sonrası” diye bir kavramın yaygınlaşması muhtemel. Yeni bir dünya düzeni geliyor, hazırlıklı olun.
ABD’DE HAYAT NE ZAMAN NORMALE DÖNECEK?
Ülkede koronavirüs kaynaklı vaka ve can kayıpları halen yüksek seyrederken, bir taraftan da ABD’de hayatın ve ekonominin ne zaman normale döneceği konuşuluyor. Başkan Trump “Amerika’yı yeniden faaliyete geçirme” planını açıklayarak, bazı eyaletlerin normale dönebileceğinin sinyalini verdi. Tabii ki burada akıllı bir politika izleyerek, kararı valilerin almasını istedi. Yani ileride vaka/ölü sayısı tekrar artarsa, kendisinin suçlanmasının da önüne geçmiş oluyor. Zira geçen haftadan beri federal yönetim ile yerel yönetim arasında karar verme tartışması yaşanmıştı.
Bu plan, eyaletlerin ekonomilerinin üç aşamalı olarak faaliyete geçirilmesini öngörüyor. İlk aşamada yoğun test imkanı bulunan ve 14 günlük süre içinde vaka sayısında azalma eğilimi görülen eyaletlerde faaliyetler kısmen yeniden başlayabilecek. Tüm aşamalarda ortak nokta ise, sosyal mesafenin korunması ve hijyene dikkat edilmesi.
Tahminim, 1 Mayıs itibariyle 1000 vakadan az olan Montana, Wyoming, North Dakota gibi eyaletler normale dönmeye başlayacak ama bu, New York ve Washington gibi şehirler için 15 Mayıs’tan önce olamayacak. Özellikle New York’un 1 Haziran’dan önce normale dönmesi söz konusu değil. Hatta bazı eyaletler, okulların 1 Eylül’e kadar kapalı olduğunu açıkladı. Bu yüzden, eyalet valilerinin, kendi birimlerindeki temsilcilerle görüşüp kritik kararlara imza atması gerekecek.
TÜRK HEMŞİREDEN MESAJ: SAĞLIK ÇALIŞANINA İHTİYAÇ VAR
ABD’de en fazla can kaybının yaşandığı eyaletlerden biri olan New Jersey’de, önemli bir hastanede hemşire olarak çalışan Necmiye Kacaroğlu, hastanelerinin tamamen koronavirüs hastalarıyla dolu olduğunu ve çok tedbirli davrandıklarını dile getirdi. Tıbbi malzeme eksiklerinin kalmadığını belirten Kacaroğlu, acilan sağlık çalışanına ihtiyaç duyulduğunu ve başka yerlerden özellikle hemşire transferleri yapıldığını belirtti. Oğlu da polis olarak görev yapan Kacaroğlu, hafta sonları New York merkezli Atatürk Okulu’nda öğretmenlik yapıyor. Yani Kacaroğlu, duyarlı bir Türk olarak hem Türk çocuklara Türk kültürü ve dil dersi veriyor hem de sağlık hizmetinde çalışarak kutsal bir görev yapıyor.
BAŞARILI TÜRK KADINI 1.6 MİLYAR DOLARI YÖNETECEK
Wisconsin eyaletinin en büyük şehri Milwaukee’nin Maliye Müdürü Ayça Sawa oldu. Yüzde 50 üzerinde oy olarak seçimi kazanan Ayça Sawa, kentin bütçesi olan 1.6 milyar doları yönetecek. Daha önce Maliye Müdür Yardımcısı olarak görev yapan Sawa, yeni görevinde de toplumla daha iç içe olmak için çalışmalar yapacağını söyledi. Türk bir ailenin kızı olan ve Türk-Amerikan toplumu için liseden beri aktif olarak çalışan Sawa, ABD’de doğup büyümüş. 2006’da Wisconsin Üniversitesi-Madison’dan mezun olmuş. Mesleği muhasebecilik Sawa, 9 yıl boyunca Milwaukee Belediyesi Maliye Bölümü’nde farklı görevlerde çalışmış. Özel sektörde de çalışan Sawa, üniversite döneminde Türkiye’deki özel bir bankada stajyerlik de yapmış.
AMERİKA’DA GÖZDEN KAÇANLAR...
- İç hatlarda ortalama günde 2 bin uçak uçuyor...
- Son 1 ayda işsizlik başvurusu yapan Amerikalı sayısı 22 milyon...
- Ölüm nedeni belli olmayan 3 bin 700 New Yorklu, “koronavirüsten öldü” diye kayıtlara geçti.
- Beyaz Saray’ın kullandığı modellemeye göre 4 Ağustos’a kadar 68 bin 841 kişi hayatını kaybedecek.
- Nisan ayı sonuna kadar koronavirüs testi yapılan kişi sayısı 5 milyona ulaşacak. 35 firmaya da aşı testleri için izin verildi.
- Son 1 ayda Ulusal İntiharı Önleme Hattı’nı arayanların sayısı yüzde 800 artmış durumda.
- ABD’de perakende satışlar, son 30 yılın en ciddi düşüşünü yaşadı.
- “Evde kal” kuralını getiren 42 eyalet var...
- ‘Normale dönelim, artık yeter!” diyen gruplar, son 3 günde 6 farklı eyalette protesto gösterileri düzenledi.
- ABD, koronavirüs kaynaklı ölümlerde yüzde 5.3 ile dünyada 9. sırada...