NYT kapağındaki Türk
Önceki gün New York Times’ın kapağında Türkiye’den bir isim vardı: Zeynep Tüfekçi.
Yazının başlığı: ‘How Zeynep Tufekci Keeps Getting the Big Things Right’.
Kısaca ‘Zeynep Tüfekçi Nasıl Her Önemli Konuda Haklı Çıkıyor?’ diyordu New York Times yazarı Ben Smith.
Son yıllarda izlediğim ve en çok etkilendiğim TED konuşmalarından biri Zeynep Tüfekçi’ye aitti.
Data neden tehlikeli?
‘Data’nın hayatımızı nasıl kontrol edebildiğini ve iyiye olduğu gibi nasıl kötüye de kullanılabildiğini açıkça anlatıyordu.
Sadece anlattıkları değil, hem teknoloji hem de sosyal duruma hakim olmasıyla, duruşuyla, sahne hakimiyetiyle Tüfekçi’yi izlemek gurur vericiydi.
Teknolojinin toplum ve siyaset üzerindeki etkisi çalışmalarıyla bilinen Zeynep Tüfekçi’nin önsözünü yazdığı kitap çıktı daha sonra.
Faruk Eczacıbaşı’nın Koç Üniversitesi Yayınları tarafından yayımlanan kitabı ‘Daha Yeni Başlıyor: Geleceğin Dünyasında Esneklik, Yakınsama, Ağ Yapısı ve Karanlık Taraf’.
Zeynep Tüfekçi, önsözde, dünyanın teknoloji konusunda en umut vaat eden günlerinde olmasına rağmen, geçişin çok zor olduğunu, eski dünyanın hızla yönetilmez hale geldiğini ama yeni dünyanın kurumlarının henüz kurulmadığını belirtiyordu.
Facebook’uk kurucusu Mark Zuckerberg’in sorgusundan sonra ilk iş Zeynep Tüfekçi’nin yorumlarını okuduğumda da hemfikirdim: Tüfekçi, kendisine yöneltilen “Kongre üyeleri Zuckerberg’e ne sormalı?” sorusuna “Hiçbir şey!” cevabını vermişti.
Çünkü aslında Zuckerberg’e sorulacak bir şey yoktu.
Durum ortadaydı, bugün teknolojiyle pek ilgisi olmayan insanlar bile kullandıkları uygulamalar sayesinde bütün bilgilerinin kayıt altına alındığının farkında.
Sadece Facebook değil tüm datamıza sahip olan.
Google da her şeyimizi biliyor, Instagram ve Twitter da, hatta sadece adımlarımızı saysın diye kullandığımız MyFitnessPal uygulaması da...
Burada internetin tüm faturasını Zuckerberg’e çıkaracak bir durum yok aslında, sadece şirketi en büyük olduğu için.
Bunun yerine konunun uzmanları bir araya gelip Facebook’un da diğer aplikasyonların da datalarımızı korumasını sağlayacak önlemler ve daha sonra bunları zorunlu hale getiren yeni, evrensel kanun tasarıları hakkında çalışması gerekiyor.
İşte asıl önemli olan bu.
Her konuda haklı ‘teknososyolog’
Peki ama bize bunları hatırlatan Zeynep Tüfekçi kim?
Bilgisayar programcılığından sosyolojiye geçmiş, kendi deyimiyle bir ‘teknososyolog’, New York Times için zaman zaman ufuk açıcı yazılar yazıyor, University of North Carolina’da ders veriyor ve hepimize internette gördüğümüz mesajları sorgulamamız gerektiğini hatırlatıyor.
Türkiye-Belçika arasında geçen çocukluğu ve daha sonra ABD’deki iş hayatı ve tabii bilgisayar programcılığı ve sosyoloji eğitimleri sayesinde uluslararası bir düşünme mekanizması var.
ABD’de pandemi sırasında maske kullanmanın koruyucu olduğunu ilk söyleyenlerden, kamuoyunu ilk uyaranlardan biri.
Hatta ABD’de ocak ayında Salgın Önleme ve Kontrolü Merkezleri maske kullanmaya gerek olmadığını söylerken, Mayo Clinic profesörleri bile aksini düşünmelerine rağmen çıkıp açıklama yapamazken, Zeynep Tüfekçi Twitter’dan fikirlerini paylaşıyor.
Daha sonra ise mart ayında New York Times’a maske kullanmamız gerektiğiyle ilgili bir makale yazıyor.
Sonuç, New York Times önceki gün Zeynep Tüfekçi’nin her önemli konuda haklı çıktığını kapağına taşıyor.
