Halk arasında "çatal kazık yere batmaz" diye bir söz vardır. Ucu çatallı kazıkların yere çakılmasındaki zorluğu ifade ederek, iki başlılıkla yol almanın sıkıntısını özetler.
Bu söz, Türkiye ile ABD arasında yaşanan işbirliği sıkıntısı için de geçerli görünüyor.
ABD ile Türkiye arasında çok açık biçiminde "amaç çatışması" var. Her askeri harekatın bir politik amacı vardır.
Irak sorununa ABD ve Türkiye açısından bakıldığında, iki ülkenin amaçları arasındaki çatışma noktaları örtüşme noktalarından çok daha fazla.
Detaylar bir tarafa, ana amaçlar çatışma halinde.
ABD’nin sorunu Irak’ın iktidarıyla, Türkiye’nin sorunu ise Irak’ın muhalefetiyle. ABD, Irak muhalefetini yanına alarak iktidarı devirmeyi amaçlıyor; Türkiye, Irak muhalefetinin iktidar olmasını engellemeye çalışıyor.
ABD’nin hedefi Saddam Hüseyin, Türkiye’nin hedefi Barzani. Washington, Bağdat’ı kontrol etmeyi hedefliyor, Ankara, Kuzey Irak’ı.
ABD Kuzey Irak’ın ve oradaki Kürt grupların yanında ve arkasında, Türkiye, karşısında...
Türkiye’de Saddam yönetimini desteklemiyor ama asıl sorunu onunla değil.
Durum böyle olunca ABD ile Türkiye arasında amaç çatışması doğuyor ve ileriye dönük güvensizlik yaratıyor.
Ankara ve Washington’un çektiği işbirliği sıkıntısının kaynağı bu çatışma...
Açık - seçik görünen bu çatışma, ortadan kaldırılabilir mi?
Mutabakat muhtıralarıyla iki ülke arasında amaç örtüşmesi sağlanabilir mi?
Kağıt üstünde sağlansa bile fiilen uygulanabilir mi?
Bu sorulara kolayca olumlu yanıt vermek çok zor. Ankara’nın son anda tezkereyi ikinci kez Meclis’e getirmeye karar vermesinde uyumdan çok çatışma ve buna bağlı tehditlerin etkili olduğunu söylemek gerekiyor. Ankara, ABD’nin beklediği sürede harekete geçmeyince Washington, Ankara’nın yumuşak karnı olarak gördüğü Kürt kartını masaya sürdü ve sıkıştırmaya başladı. Türkiye’nin Kuzey Irak’a giremeyeceğini, girerse karşısında ABD’yi bulacağını dünya kamuoyuna ilan etti. Kuzey Irak’ta Türkiye’nin "korktuğunun başına gelebileceği" mesajları verdi. Bunun yanı sıra ABD - Türkiye ilişkilerinin 50 yıllık birikimiyle yok olacağını anımsatmayı ve bunun ekonomik ve siyasi faturasını hissettirmeyi de ihmal etmedi.
Ankara bu koşullarda harekete geçmek zorunda kaldı.
ABD askeri harekatı ile Türk askeri harekatının politik hedefi aynı değil.
Şimdilik iki taraf da aynıymış gibi yapmak zorunda...
Önemli olan uygulamada uyumun sağlanıp sağlanamayacağı...
