Hesap uzmanının hesabı
Haberin Devamı
Fikret BİLA
Son zamanlarda ülke gündemini oluşturan büyük yolsuzluk olaylarının ortaya çıkmasında kuşkusuz en büyük katkıyı sağlayanların başında maliye denetim elemanları geliyor. Hesap uzmanı, maliye müfettişi, gelirler kontrolörleri, vergi denetmenlerinin, hem yolsuzlukların yakalanması hem de kaçırılan vergilerin saptanmasında emekleri çok büyük.
Devlete her yıl trilyonlarca lira katkıda bulunan vergi denetimleri yürüten bu nitelikli elemanlar aynı devletten şikayetçiler. Denetim elemanları kendilerine sağlanan ücret ve diğer özlük haklarının yetersizliğini, "denetim yaparken cebimizden para haracamak zorunda kalıyoruz" diyerek dile getiriyorlar.
Maliye Bakanlığı Hesap Uzmanları Kurulu'nun Kasım - 2000'de hazırladığı "Vergi Denetim Elemanlarının Özlük Hakları Açısından Yaşanan Sorunlar" başlıklı raporu çarpıcı örneklerle dolu...
Hesap Uzmanları Kurulu, önce denetim elemanlarının yaptığı işin sonucunu sunuyor...
1998, 1999 ve 2000 yılının on ayında yapılan vergi incelemeleri sonucunda bulunan matrah farkları ile aldıkları ortalama ücretleri karşılaştıran tablo sorunun en somut kanıtı.
Rapora göre, 1998 yılında incelenen matrah tutarı 715 trilyon lira, bulunan matrah farkı 185 trilyon lira, denetim elemanı başına bulunan matrah farkı 1 trilyon lira. 1998 yılında devlet lehine bu vergi matrahı farkını bulan inceleme elamanına ödenen yıllık ortalama ücret ise 2 milyar 999 milyon lira.
1999 yılında ise incelenen matrah tutarı 271.5 trilyon lira, bulunan matrah farkı 512 trilyon lira, denetim elemanına ödenen yıllık ortalama ücret 5 milyar 956 milyon lira.
2000 yılının on ayında ise incelenen matrah tutarı 902 trilyon lira, bulunan matrah farkı 825 trilyon lira ve denetim elamanına ödenen yıllık ortalama ücret 7 milyar 572 milyon lira.
Denetim elemanlarına ödenen ücret aylık olarak hesaplandığında ise ortaya şu tablo çıkıyor :
Bir maliye müfettişi ve hesap uzmanı yardımcısının mesleğe girişte aldığı aylık ücret 497 milyon lira. 4. derecenin 1. kademesine kadar yükselmiş bir müfettiş veya hesap uzmanının aylık ücreti 660 milyon lira, 1. derecenin 4. kademesine kadar yükselmiş, mesleğin en üst kademesindeki bir başmütfettiş veya baş hesap uzmanının aylık ücreti 722 milyon lira.
Hesap uzmanları, raporlarında bu ücret tablosunu verdikten sonra, benzeri mesleklerle karşılaştırma da yapıyorlar. Sermaye Piyasası ve Rekabet Kurumu'nda ödenen ücretleri şöyle sıralıyorlar :
Sermaye Piyasası Kurulu üyesinin aylık ücreti 2 milyar 860 milyon lira, aynı kurumun uzmanının aldığı aylık ücret 2 milyar 44 milyon lira, rekabet kurumu üyesinin aylık ücreti 2 milyar 904 milyon lira, aynı kurumun uzman aylık ücreti 1 milyar 21 milyon lira...
Hesap uzmanlarının hesabına göre aradaki ücret farkı dört kata kadar çıkıyor.
Raporda ayrıca birçok benzeri meslek mensubunun emekli olunca ücretinin yüzde 90'ına kadar emekli maaşı alabildiği, oysa müfettiş ve hesap uzmanlarının ancak ücretlerinin yüzde 47'si ile emekli olabildikleri de kaydediliyor.
Rapor durumu şöyle saptıyor :
"Günümüzde gelinen noktada, vergi inceleme elemanları vergi inceleme faaliyetini yürütebilmek için aile birikimlerini harcamak veya borçlanmak zorunda kalmaktadır. Bu durum, refah içinde çalışan bazı özerk kurumlar bir tarafa, 657 sayılı Kanuna tabi hiçbir kamu görevlisinde söz konusu değildir. Bir hakimin yargılama için, bir askerin tatbikat için, bir genel müdürün yönetim için şahsi parasını harcaması söz konusu değilken; vergi inceleme elemanları, gerek devamlı inceleme yerlerinde gerekse geçici inceleme yerlerinde vergi incelemesi yapabilmek için devletin karşılamadığı bazı harcamalara katlanmaktadırlar."
Rapordaki bulgular da açıkça ortaya koyuyor ki, devlet, hazinesinin, bütçesinin denetimini emanet ettiği elemanlarına, mesleğin gerektirdiği standartlarda yaşama olanağı sunamıyor..
Hesap Uzmanları Kurulu'nun raporu, bu olanağın sağlanması talebini şu sözlerle dile getiriyor :
"Vergi inceleme sonuçları, vergi denetim elemanlarına yapılacak yatırımın katma değerinin ne derece yüksek olduğunu ortaya koymaktadır."
Bu nazik ifadenin anlamı, "vergi denetim elemanına yapılacak yatırım, devlete fazlasıyla geri döner."