İstanbul zirvesi, Irak sorununun savaşsız aşılmasını sağlayabilir mi? Türk Dışişleri Bakanlığı dahil, toplantıya katılan bölge ülkeleri savaş tehlikesinin giderek arttığını düşünüyorlar. Bu nedenle İstanbul zirvesi ve daha sonra yapılması muhtemel toplantıların, savaşı engellemeye yetmeyeceği kanısını taşıyorlar. Türk Dışişleri de, "bu toplantılar savaşı engeller" demenin, mümkün olmadığı görüşünü seslendiriyor.
Ancak, buna karşın, Başbakan Gül’ün girişimiyle bir araya gelen bölge ülkelerinin savaşa karşı ortak bir tavır almaları, savaşsız çözüm için ağırlık koymaları önemli. En azından savaşı zorlaştıracak, ABD’yi engellemese bile düşündürecek bir etkisi olacaktır.
ABD’nin dünyaya yansıttığı hava, askeri müdahale için fazla zaman kalmadığını gösteriyor. Bu nedenle, İstanbul’dan sonra gündem yine Ankara’ya dönecek. Ankara, İstanbul zirvesinden sonra önünde alması gereken acil kararlar bulacak.
Örneğin, havaalanları ve limanlarda yapılan incelemenin sonuçları ve buna bağlı talepler. ABD, havaalanları ve limanlar için yapılması gereken ek yatırımlar ve düzenlemeler için izin isteyecek. Ankara, inşaat ve diğer çalışmalar için izin verip vermeyeceğini karara bağlayacak.
Öyle anlaşılıyor ki, gündemin ilk sırasında bu karar yer alacak. Havaalanları ve limanlarda keşif izni veren Türkiye, inşaat ve diğer yatırımlar için nasıl bir yol izleyecek?
Bu noktada askerlerin beklentisi, eğer izin verilecekse hükümetin Meclis’ten karar alması. Hükümet ise Meclis’i devreye sokmak konusunda istekli görünmüyor. Böyle bir talebin AKP tabanı ve Meclis grubunca sıcak karşılanmadığı biliniyor. Meclis kararına gerek olmadan ABD’nin bu talebini yerine getirmenin başka yollarını arıyor. Örneğin, havaalanları ve limanlarda çalışmaların NATO çerçevesinde yapılması. Bu seçenek tartışılıyor. NATO kapsamında yapılacak çalışmalar Meclis kararına gerek göstermiyor düşüncesi hakim. Ancak, NATO mekanizmasının işletilmesi halinde de, başka istenmeyen sonuçlar doğuyor. Örneğin, Türkiye’nin sıcak bakmadığı İngiltere ve Yunanistan’ın NATO şemsiyesi altında devreye girmeleri. Bu düşünceden hareketle de askeri kanat, Meclis kararı alınmasını tercih etme eğiliminde.
Türkiye’nin bu konuda vereceği karar, ABD müdahalesiyle ilgili diğer kararlarının da göstergesi olacak. Eğer, havaalanları ve limanlar için Ankara ABD’ye izin verirse, ABD askerlerinin konuşlandırılması veya geçişi konusunda da izin vereceği yönünde bir sinyal yakmış olacak. Aksi halde ise, izin vermeyeceği izlenimi doğacak.
Askerler siyasi otoriteden kesin talimat almadıkça hareket etmelerinin mümkün olmadığını değişik vesilelerle açıkladılar.
Adım adım karar alma eğiliminde olan Ankara’nın alacağı ilk karar, havaalanları ve limanlarla ilgili olacak. Bu karar, Ankara’nın tutumunu büyük ölçüde netleştirecek...