Ecevit’in, Cheney’ye Irak’la ilgili olarak verdiği mesajı şöyle özetlemek mümkün: n Irak’a müdahaleden en fazla etkilenecek ülke Türkiye’dir. Her şeyden önce böyle bir müdahale olursa Türkiye’nin turizm sektörü büyük zarar görecektir.
Türkiye, Irak’ın toprak bütünlüğü konusunda çok duyarlıdır. Müdahale olursa kuzeyde Kürt devleti oldubittisiyle karşılaşılabilir, Irak’ın güney bölgesi ise İran’ın nüfuzuna girebilir, bu da Irak’ın bölünmesi anlamına gelir.
Müdahale olursa Irak’taki Türkmenlerin zarar görmesi olasılığı Türkiye’yi endişelendirmektedir, Türkmenlerin güvenliği ve haklarının nasıl güvenceye alınacağı belli değildir.
BARIŞ SAĞLANMALI
Böyle bir müdahalenin Arap ülkeleri üzerindeki olumsuz etkisi de göz önüne alınmalıdır.
İsrail - Filistin çatışması sıcak biçimde sürerken, Irak’a müdahale ile bölgede ikinci bir sıcak cephe açılması çok tehlikeli olur. Sıcak savaşın bölgeye yayılma riski doğar. Önce İsrail - Filistin sorunu çözüme bağlanmalıdır. Bu konuda Suudi Arabistan’ın barış önerisi desteklenmelidir.
Irak’ın elinde kitle imha silahları bulunduğu ifadeniz üç yıl önceki denetçilerin tespitlerine mi, yoksa bu üç yıl içinde yapmışlardır tahminine mi dayanıyor? Bu tam olarak anlaşılmıyor.
KIBRIS’A DESTEK VERİN
Başbakan Ecevit’in Cheney’ye verdiği siyasi mesaj Irak ağırlıklı. Ancak, Kıbrıs ve diğer bölge sorunları konusunda da Başbakan’ın dikkat çektiği konular önemli mesajlar taşıyor. Bu mesajlar ise şöyle sıralanabilir:
Kıbrıs konusunda Sayın Denktaş’ın olumlu ve yapıcı adımları karşılık görmüyor. Kıbrıs konusunda Avrupa Birliği devreden çıkmalıdır. ABD, Türk tarafının olumlu ve yapıcı önerilerine destek olmalıdır. AB Dönem Başkanlığı önümüzdeki yıl Yunanistan’a geçecek, bundan önce sorun çözüme kavuşturulmalıdır.
ERMENİSTAN ÇEKİLMELİ
Kafkasya, Türkiye’nin yakından ilgilendiği bölgedir. Ermenistan, işgal ettiği Azerbaycan topraklarından çekilmelidir. Ermenistan çekilirse Türkiye’nın sınır kapısını açması kolaylaşır.
Gürcistan’ın istikrar ve sükûneti Türkiye için önemlidir. Türkiye, ABD’nin bu açıdan ilgisini olumlu karşılamaktadır.
Ecevit’in ikili ilişkiler bağlamında ise Cheney’ye, terörle mücadelede yakın işbirliği, Türk ekonomisine katkının sürdürülmesi, FMS borçlarının silinmesi, ABD Kongresi’nin kısıtlamalarının kaldırılması gibi verdiği mesajlar var.
KARAR DEĞİŞMEYEBİLİR
Başbakan Ecevit’in bu mesajları, Ankara’nın tutumunu net olarak ortaya koyuyor. Benzeri tutum, Başbakan Ecevit’in Washington ziyaretinde de sergilenmişti.
ABD, Türkiye ve Ürdün başta olmak üzere bölge ülkelerinden Irak’a müdahale için beklediği desteği almadı. Ancak, bu müdahale kararını değiştirmeyebilir. Ankara, bu olasılığa karşı da hazırlıklı durumda...
ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney’nin, bölgeye yaptığı gezide en fazla ağırlık verdiği ülkelerin başında Türkiye’nin geldiği rahatlıkla söylenebilir.
ABD Başkan Yardımcısı’nın gelmeden günler önce mutlaka Genelkurmay Başkanı Org. Hüseyin Kıvrıkoğlu’yla görüşmek istemesi, çalışma yemeğiyle yetinmeyip Org. Kıvrıkoğlu’nun başkanlığında özel olarak bir heyet toplantısı yapılmasında ısrar etmesi; bu görüşmenin sağlanmasından sonra ise Başbakan Ecevit’le de baş başa bir görüşme talebinde bulunması bunu gösteriyor.
Kurallara aldırmadı
Dick Cheney’nin diplomatik gelenek ve kurallara pek uymayan Org. Kıvrıkoğlu’yla görüşme ısrarından sonra Başbakan Ecevit’le de baş başa görüşmek istemesi, hem bu "garipliği" giderme, hem de özel isteklerini doğrudan Başbakan Bülent Ecevit’e aktarma düşüncesiyle açıklanıyor.
Dick Cheney’nin, Arap ülkelerine yaptığı ziyaretlerde olduğu gibi Türkiye’ye yaptığı ziyarette de aradığı desteği bulamadığını söyleyebiliriz.
Hatta, Dick Cheney’ye "Irak’a müdahale etmeyin" mesajını en açık biçimde veren ülkenin Türkiye olduğu da söylenebilir.
Diğer ülke de Ürdün
Bu konuda en açık tavır alan iki ülkeden biri Türkiye, diğeri de Ürdün... Türkiye, Cheney’ye bu mesajı hangi çerçevede verdi, hangi uyarılarda bulundu? Bu sorunun yanıtı Başbakan Bülent Ecevit’in yaptığı konuşmada ayrıntılarıyla var.
Başbakan Bülent Ecevit, ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney ile olan görüşmesinde Irak konusunun yanı sıra, Kıbrıs ve Ermenistan konularını da gündeme getirdi. Ecevit, ekonomi konusunda da bugüne kadar verilen desteğin devam etmesini istedi.
