Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Irak'a asker gönderilmesi konusunda uluslararası meşruiyet aranması gerektiği görüşünden vazgeçti mi?
Çankaya Köşkü'nde önceki gün yapılan Irak zirvesinden sonra kamuoyuna yansıyan hava Cumhurbaşkanı'nın bu görüşünden "vazgeçtiği, fikrini değiştirdiği, ikna edildiği" yönündeydi. Bu yargı daha çok zirve sonrasında Çankaya Köşkü'nden yapılan açıklamada "uluslararası meşruiyet", "oydaşma" ifadelerinin yer almayışına dayandırıldı.
Ancak bu yaklaşım ve yorumlar Cumhurbaşkanı Sezer'in duruşunu yansıtmıyor.
Çankaya'ya yakın kaynaklardan edindiğimiz bilgilere göre, Cumhurbaşkanı Sezer'in, uluslararası meşruiyet arayan görüşünde bir değişiklik yok. Nitekim, Çankaya Köşkü'nden Sezer'in görüşünün değişmediğine ilişkin bir yazılı açıklama da yapıldı.
Bu açıklamanın arkasına bakarsak...
Cumhurbaşkanı'nın görüşü Anayasa'nın 92. maddesine dayanıyor. Bu madde hükmünde ifade ediliyor.
92. maddeye göre meşruiyet, milletlerarası hukukun meşru saydığı haller, Türkiye'nin taraf olduğu milletlerarası anlaşmalar veya milletlerarası nezaket kurallarının gerektirdiği hallerde doğuyor. Bu halleri saptama ve asker gönderme kararını verme yetkisi de aynı maddeye göre TBMM'ye veriliyor.
Bu nedenlerle Çankaya'nın yaklaşımı, TBMM'nin vereceği kararı esas alıyor. Eğer TBMM, asker göndermeye karar verirse, Anayasa hükmünde aranan koşullar ve bunlardan birinin oluştuğu kanısına varmış oluyor.
Meclis'in bu tür kararları için ise Cumhurbaşkanı'nın zaten bir yetkisi bulunmuyor.
Cumhurbaşkanı Sezer'in duruşunun, bu konunun siyasi otoritenin yetkisinde olduğu, hükümetin yapacağı değerlendirmeye göre demokratik karar alma mekanizmasını harekete geçirip Meclis'in vereceği kararın gereğini yapması, çerçevesinde olduğunu söyleyebiliriz.
Dolayısıyla Sezer'in duruşunda bir değişiklik yok.
Yapılan açıklamada "meşruiyet", "oydaşma" gibi ifadelerin bulunmayışına özel anlam yüklemenin doğru olmadığı da yine Çankaya'ya yakın kaynakların görüşü. Bir kısa bildiride her ifadeye yer vermenin mümkün olmadığı belirtiliyor.
Zirveye gelince...
Önceki gün yapılan Irak zirvesinde, "meşruiyet" konusu gündeme gelmiş, incelenmiş veya tartışılmış değil. Bu nedenle de Cumhurbaşkanı Sezer'in bu konuyla ilgili yeni bir değerlendirmesi de olmamış.
Zirvede, askeri ve siyasi açılardan Türkiye'nin asker görmesi halinde ortaya çıkacak sakıncalar ile faydalar ortaya konulmuş. Bir anlamda Cumhurbaşkanı Sezer, her iki durumda da olası risk, sakınca ve faydalar açısından bilgilendirilmiş. Cumhurbaşkanı, daha çok sunulan bilgi ve değerlendirmeleri dinlemekle yetinmiş.
Cumhurbaşkanı'nın bu değerlendirmeleri dinledikten sonra olası riskler üzerinde durduğu ve risklerin çok iyi incelenmesi, çok iyi analiz edilmesi gerektiğini vurguladığı da gelen haberler arasında.
Sonuç olarak Cumhurbaşkanı Sezer'in Anayasa'yı esas alarak duruşunu belirlediğini ve bu duruşta da bir değişiklik olmadığını söylemek mümkün.
Sezer'in, bu konuda bir "engel" veya "destek" gibi görülüp, gösterilmesinin doğru olmadığı görüşü de Çankaya'ya hakim.
