Bugün İngiltere'nin yazılı anayasası yoktur.ABD Anayasa'sı ise sadece 27 maddelik...Merhum Turgut Özal da ABD'nin "kısa-genel-çerçeve" anayasasına gönderme yaparak bu modeli Türkiye'ye getirmek istiyordu.Erdoğan ve merhum Özal'ın "kısa anayasa" konusunda örtüşen görüşlere sahip olması konuyu daha da duyarlı hale getiriyor.Her ikisinin, özellikle entelektüel çevreden destek bulmaları dikkat çekicidir.Çünkü... Söylemleri öncelikle "sivil anayasa" ilkesine dayalıdır.12 Eylül sonrası zor dönemler geçirmiş bulunan entelektüel kesimde, 1982 Anayasası için "travma" hâlâ sürmekte."Sivil anayasa" söylemi o tepkili kesimi mıknatıs gibi çekmekte."Kısa-genel-çerçeve" tanımı, "sivil anayasa girişimi" şemsiyesi altında koruma bulmakta. AKP "kısa-genel-çerçeve anayasa" açıklaması yaptı. Konuyu Galatasaray Üniversitesi Anayasa Hukuku Profesörü Necmi Yüzbaşıoğlu ile söyleştik. Yüzbaşıoğlu'na göre, "kısa-genel-çerçeve" anayasa, 100 yıl öncesine, hadi bilemediniz İkinci Dünya Savaşı yıllarına ait bir görüş.Meclis çoğunluğunun mutlak ve üstün iradesini öngörüyor. Bayar-Menderes ikilisinin DP'si de bu çizgideydi. Tahkikat komisyonları kurarak yargının işini de yasamaya vermeye kalkmışlardı.Oysa... Çağımızda çoğunluğun mutlak iradesine dayalı iktidarları dengeleyen anayasal kurumlar önemli roller üstlenmiştir.Parlamenter sistemin iyi işlemesi için bu kurumlar, demokrasinin vazgeçilmez unsurlarıdır.Bunlar arasında en önemlisi, "tarafsız cumhurbaşkanıdır."Anayasa Mahkemesi, yüksek yargı, üniversite yönetimlerinin belirlenmesinde cumhurbaşkanı yetkileri, çoğunluğa dayalı mutlak iktidar heveslerini dengeliyor.Özellikle demokrasi tarihi yeni olan ülkelerde, mutlak çoğunluk iradesine dayalı sistemler, kolayca "çoğunluk diktasına" kayabiliyor. Prof. Duverger'nin söylemiyle, "seçilmiş krallar" yaratıyor.Öte yandan... Kara Avrupa'sının gelişmiş ülkelerinde, meclis çoğunluğunu dengeleyen kurumlar ve sivil toplum örgütleriyle sistem, güvenlik supaplarına sahip oluyor. Konfeksiyon anayasa Bunların anayasada ayrıntılarıyla düzenlenmesi ve güvenceye alınması, demokrasinin çoğunluk diktası tehlikesine karşı kendini savunabileceği antikorlar...Peki ya yazılı anayasası olmayan İngiltere?... Ve sadece 27 maddelik anayasası olan ABD nedir? Kötü ve güvenlik supabı olmayan demokrasiler mi?İngiltere, demokrasinin beşiğidir. Yüzyıllara dayalı demokrasisinde "ortak değerlerde uzlaşma" kültürü kökleşmiştir.ABD ise federal yapıdadır. Merkezin keyfi güç kullanmasına fren yapabilir.Ayrıca her iki ülkede de sivil toplum örgütleri ve medya çok güçlüdür.Buna karşılık... ABD'nin başkanlık sistemini uygulayan ve demokrasi kültürleri kökleşmemiş Güney Amerika ülkelerinde ise uygulamalar hiç de olumlu sonuçlar vermiyor.Türkiye'ye gelince...1982 Anayasası, tarafsız cumhurbaşkanı parametresi esas alınarak çoğunluk diktasına karşı uzlaşmaya ve dengelere dayalı sağlıklı bir devlet yapılanması oluşturmuştur.Ancak...1982 Anayasası, "özgürlükler" bağlamında "deli gömleği" gibi sıkıydı. Nefes aldırmıyordu.1995 ve 2000'li yıllardaki düzenlemelerle soluk alabilir hale geldi.Bu özgürlükler daha da genişletilmeli.Ama... Özgürlükleri yok edebilecek bir "dediğim dedikçi" mutlak çoğunluk diktasının yollarını kapatan anayasal kurumların güvenliği kesinlikle korunmalıdır.Turgut Özal gibi, Erdoğan da "mutlak çoğunluk iradesine dayalı" sistemi savunuyor.İstediği gibi hareket etmesini engelleyen YÖK, Anayasa Mahkemesi, özerk kurumlar, hatta askerin anayasal konumu konularında rahatsız."Kısa-genel-çerçeve" tanımlı bir anayasanın bu kurumları kurutabileceği bir "hukuk iklimi" kuşkular yaratır. gunericivaoglu@milliyet.com.tr Demokrasi antikorları
