Savaşın kenarında
Munich: The Edge of War (Münih: Savaşın Kenarında) adlı film, tarihe ışık tutmanın yanı sıra bugünlerin Ukrayna krizine de çağrışım yapıyor.
Anlatayım…
……………..
İkinci Dünya Savaşı’nın eli kulağında…
Nazi Almanya’sı lideri Hitler’in “Çekoslovakya’yı işgal” emri artık an meselesi.
İngiltere’de Hitler’e karşı savaş rüzgârları esmekte.
Ancak…
Başbakan İngiltere Başbakanı Chamberlain “diplomasiyle Hitler’i durdurabilmek” çabasındadır.
Rakipleri ve medya onu “naif” olmakla suçlar.
Hitler’den Chamberlain’e önce “olumsuz” yanıtı gelir.
Ama…
Chamberlain son çare olarak Hitler’in yoldaşı Faşist İtalya lideri Mussolini’ye başvurur.
Onun “Hitler’i Çekoslovakya’yı işgalden vazgeçirmesini” ister.
Aksi halde “işgalin bütün Avrupa’yı kapsayan bir savaşa dönüşebileceği” uyarısında bulunur.
Ve…
Tam da mecliste (Avam Kamarası’nda) “artık bütün diplomasi yollarının tıkandığını” söylemek üzeredir ki bir Dışişleri memuru nefes nefese gelir, önüne bir not uzatır.
“Mussolini’nin Hitler’i durdurduğu, Münih’te Chamberlain’ın da davetli olduğu bir üçlü konferans kararı alındığı” yazılıdır.
Chamberlain ilk raundu kazanmıştır.
Ancak…
Gene de muhaliflerinde hatta diğer Avrupa ülkeleri siyasetçilerinde “ironi” sürmektedir.
“Münih’e boşuna gidiyor” yorumları uçuşmaktadır.
……………..
Chamberlain Münih’e uçar.
Hitler ve Mussolini ile bir araya gelirler.
“Almanya’nın, Çekoslovakya’yı işgal etmemesi üzerinde 3 liderin anlaştığı” bir ortak bildiriyle açıklanır.
Chamberlain yetinmez.
Hitler’le “Almanya ve İngiltere arasında savaş olmayacağını garantileyen” bir anlaşma daha imzalanır.
……………...
Chamberlain, Londra’ya dönüşünde savaş istemeyen İngiliz halkının coşkusuyla karşılanır.
Ama hâlâ “Chamberlain nasıl da naif, Hitler’e ve onun garantisine inanacak kadar saf” yorumları yapılmaktadır.
Chamberlain bütün bu süreçte yanında olan genç İngiliz diplomatına şöyle der:
“Bu imzalarla en az bir yıl kazandık. İngiltere savaşa hazır değil. Önümüzdeki bir yıl içinde hazır hale gelecek.
Ayrıca…
Hitlerin imzasına güvenilmeyeceği, kanıtlandığında, Amerika’yı da bizimle birlikte savaşmak için yanımıza çekebiliriz.”
……………
Chamberlain rolünü büyük aktör Jeremy Irons’un oynadığına ve bunun da filmi daha çekici hale getirdiğine işaret edeyim.
Başkan Putin’i elbette bir zır deli olan Hitler’in avatarı olarak görmüyorum. İkisi kıyaslanamaz bile. Putin kültürlü, deneyimli, usta bir siyaset satranççısı ve deneyimleriyle dünya liderlerinin duayeni. Bir dünya savaşı çıkarmayacak kadar sorumluluk duygusuna sahip. Ama… Dünya basınında da böyle karikatürler yayınlanmakta. İşte ikisi.
GÜNCELLEME
Hitler’in yerine kafanızda -teşbihte hata olmaz- Putin’i koyun.
Çekoslo-vakya yerine Ukrayna’yı, Chamberlain yerine de Biden’ı…
Rusya Ukrayna sınırına 100 binin üzerinde asker, füzeler, tanklar, zırhlılar, hava savunma sistemi yığdı.
Ardından…
ABD’ye “isteklerini” sıraladı.
Buna “istek” de denmez Washington Post’a göre “ültimatom.”
“Ukrayna ve Gürcistan’ın NATO üyesi yapılmayacağına dair NATO’dan yazılı teminat…
Sonradan NATO üyesi olan eski Sovyetler Birliği uydu devletlerindeki NATO kuvvetlerinin ve füzelerinin geri çekilmesi…”
Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov’un “Sürecin diyalog toplantılarıyla zamana yayılmasını kabul edemeyiz, yazılı cevap bekliyoruz” söylemi zaten bir ültimatom değil de nedir?
Dışişleri Bakan Yardımcısı Ryabkov ise -görüşmeleri ABD tarafının “nükleer silahları sınırlandırma” gibi- yeni maddelere saptırması üzerine, söylemi daha az sert değildi.
“Size verdiğimiz kâğıt,
aralarından seçim yapacağınız restoran menüsü değil…”
……………….
Son durum:
“Haftaya salı günü ABD, Rusya’nın istediği yazılı cevabı” verecek.
Diyalog yollarının sonuna gelince “açılan kapı!..”
GİZLİ KALSIN
Dünkü Washington Post’ta ilginç bir haber vardı.
ABD tarafı Rus meslektaşlarından, verilecek yazılı cevabın “gizli tutulmasını” istemiş.
Ancak…
Üst düzey bir Dışişleri yetkilisi “ABD’nin yazılı cevabı önümüzdeki hafta vermesinden sonra, Kremlin’in belgeyi yayımlama kararı alabileceğini” söylemiş.
Aynı yetkili “Rusya’da tek bir karar verici var, o da Başkan Putin” demiş.
…………….
ABD’nin cevabının bugüne kadar dile getirilen içeriği gayet netti.
Her ülke
-Ukrayna, Gürcistan dâhil- hangi ittifakta yer alacağına kendi hür iradesiyle karar verir.
NATO’nun kapısı açıktır.
Üye ülkelerden NATO kuvvetlerinin geri çekilmesi ise söz konusu olamaz…
Açık tavır buysa “Yazılı cevap gizli kalsın” ne demek oluyor?
Lafta bile kalsa diğer NATO müttefiklerini ve özellikle Ukrayna’yı kuşku içinde bırakabilir.
……………..
Yazının başlarına dönecek olursak Biden’ın amacı ne?
Zaman kazanmak isteyebilir.
Rusya’nın tank ve diğer zırhlı araçları ancak şu 1-2 ay içinde Ukrayna’nın donmuş sert zemininde ilerleyebilir.
Sonrasında toprak çözülür, çamurlaşır, askeri harekâtın ilerlemesi çok zorlaşır.
Ayrıca…
Kazanılan zaman içinde Ukrayna’nın olası bir istilaya karşı savunmak için silah donanımı ve hazırlığı tamamlanabilir.
ABD ile Avrupa, Rusya’ya karşı konulacak tavırda tam birlik
halinde değil.
Özellikle de Almanya “ikircikli…”
Rusya’nın “doğal gaz sevkiyatını kesme tehdidi” Avrupa’nın tepesinde Demokles’in kılıcı gibi sallanıyor.
Soğuk kış aylarının atlatılması, Avrupa’yla bütünlük sağlamak için gerekli
görülüyor olabilir.
………………
İyi bir satranççı olan Putin’in “Biden’ın, Chamberlain rolünü okumadığını” kimse sanmasın.