Zırhı yırtmak

Güneri CIVAOĞLU

İTALYA'da derin devlet, mafya ilişkilerini çökerten savcı Scarpinato ve iş hayatıyla devlet arasındaki rüşvet yumağını çözen Di Pietro aynı formülü söylemişlerdi:
"Milletvekillerinin dokunulmazlık zırhını deldik. Dokulnulmazlığın Meclis kararırıyla kaldırılması gerekmeksizin milletvekillerini yargı önüne doğrudan çıkaran Anayasa değişikliğini yaptık. Ancak ondan sonra başarılı olabildik."
Başbakan Mesut Yılmaz muhalefetteyken "Susurluğu 15 günde çözeriz" diyordu... Hükümetinin 100'üncü gününde "dokunulmazlıklar nedeniyle Susurluk'ta mesafe alamamaktan" yakınıyordu.
Meclis'in dünkü "dokunulmazlıkların sınırlandırılması" oturumu bu mercekten bakıldığında çok önemlidir.
Ayrıca, sadece Susurluk değil...
Meclis'teki 100'ü aşkın "dokunulmazlık kaldırma" fezlekesinin azımsanmayacak bölümü "yüz kızartıcı suç iddiaları" nedeniyledir.
Parlamentonun itibarına gölge düşürmektedir.

Çağdaş demokrasilerde milletvekili dokunulmazlığı su geçirmeyen yağmurluk ya da kurşun geçirmeyen çelik yelek gibi "hukuk geçirmeyen" bir zırh değildir.
Kürsüde yapılan siyasi konuşmalar ve bunun uzantısı olan kürsü dışı söylemler nedeniyle milletvekilleri elbette korumaya alınmışlardır. Soruşturma, koğuşturma, yargılama, ceza gibi tehditlerin, yaptırımların, baskıların dışında bir güvenceli alana çıkarılmışlardır.
Ancak...
Adi suçlar nedeniyle, diğer vatandaşlardan farklı olarak dokunulmazlık zırhı içinde kalmaları, yargının onlara erişememesi çok yanlıştır.
Çifte standarttır.
"Kanunlar önünde herkes eşittir" diyen temel hukuk ilkesine aykırıdır.
Türkiye işte, tıpkı diğer çağdaş demokrasiler gibi parlamenterleri için bu adi suç, siyasi söylem ikilemine dayalı uygulamayı Anayasa değişikliği olarak gündemine getirmiş bulunuyor.
Dünkü Meclis'te bu doğrultuda adım atıldı.

İngiltere'de parlamento sezonlar halinde çalışır.
Ekim - Kasım - Aralık... ve Şubat - Mart - Nisan - Mayıs sezonları vardır.
Milletvekilleri, bu sezonlar içinde işledikleri adi suçlar nedeniyle dahi yargıya karşı tam dokunulmazlığa sahiptirler.
Dokunulmazlığın kalkması için Meclis'inin çoğunluk kararı gerekir.
Sezon dışında ise, adi suçları nedeniyle parlamenterlerin dokunulmazlıkları yoktur.
Örneğin...
Kışın Ocak ayında.
Yazın Haziran - Temmuz - Ağustos - Eylül aylarında hiçbir izne ya da dokunulmazlık kararına gerek duymaksızın yargı organları parlamenteri yargılayabilir. Cezalandırabilir.
Fransa'da durum 1995'e kadar bizdeki gibiydi.
1995 yılında yapılan Anayasa değişikliği ile parlamenterler, yargı tarafından hiçbir ön izin gerekmeksizin soruşturma, koğuşturma, yargılama sürecini uyguluyorlar. Buna karşın mahkeme, o parlamenter için hapis cezası vermiş ise, ya da gözaltına almak, tutuklama kararları varsa, bu tür özgürlüğü kısıtlayıcı durumlarda parlamentonun onayı gerekiyor.
İtalya'da ise, parlamenterler hakkında yargı, dokunulmazlık engeliyle karşılaşmaksızın bütün adi suçlar nedeniyle soruşturma, araştırma ve yargılama sürecini uygulayabilir.
Ancak... Özgürlük kısıtlaması gerektiğinde parlamentonun onayı aranıyor.
Fakat, kesin mahkumiyet olduğu takdirde Meclis kararı gerekli değil.
Almanya'da parlamenterler için söylemleri nedeniyle dokunulmazlık var. Ama bu güvence milletvekillerinin başkalarına hakaret suçu işlemesini kapsamıyor. Adi suçlar nedeniyle yargı onay almaksızın harekete geçebiliyor.
Ancak... Tutuklama için parlamento onayı gerek.
Ayrıca, milletvekillerinin haberleşmelerini, yani, özel yazışma ve telefonlarını dinlemek, evini aramak gibi uygulamalar için yargının Meclis Başkanı'nından izin alması gerekiyor.

Türkiye'deki dokunulmazlığı sınırlandırma Anayasa değişikliği yukardaki örneklerden esinlenmiştir.
Yukardaki örneklerden farkı, oralarda milletvekillerinin adi suçları için normal savcıların ve normal mahkemelerin görevli olmasına karşın, bizde düzenleme farklı olacak.
Milletvekilinin adi suçları için, parlamentonun kararı olmaksızın Yargıtay Başsavcısı dava açabilir... Davaya adi mahkemeler değil, yargıtaydaki özel bir daire bakacaktır.
Hapis cezasının uygulanması için batı demokrasilerinin çoğunda olduğu gibi, parlamentonun çoğunluk oyuyla alacağı karar gerekecektir.
Bu çağdaş gelişmenin vasıflı Meclis çoğunluğu yani 367 oy gerektiren 2. oylamada sağlanmasını diliyoruz.
Onun ardından, sıra, bu kez başbakan ve bakanların da yargılanmaları için Meclis kararının gerekmediği bir Anayasa değişikliğine gelecektir. 100. maddenin değişmesi böyle bir çalışma mevcuttur. Ve nihayet memurlar hakkında dava açılması için bir üst makamın onayını isteyen hüküm de değişmelidir.
O konuda da bir çalışma var.
Bunları, itirafçılara af yasası izlerse şeffaf devlet için umutlu olabiliriz.





Yazara EmailG.Civaoglu@milliyet.com.tr