2011 bütçesi Mali Kural’dan daha sıkı

Başyazarımız Güneri Cıvaoğlu “Mali Kural kanunlaşsa idi, bu bütçe daha mı sıkı olurdu? Mali Kural olmadığı için hükümet harcamaları gevşetti mi?” diye sordu. Ben de dersime çalıştım. Durumu başyazarımızın ve sayın okuyucularımızın bilgilerine arz ediyorum.
1) Mali Kural neydi? Kanunlaşsaydı bütçe açığı nasıl belirlenecekti?
12 Mayıs 2010 tarihinde Milliyet Ekonomi’de Sayın Babacan Mali Kural’ın nasıl işleyeceğini anlatmıştı.
Mali Kural’da hedef yılda yüzde 5 büyüme ve GSYH’nin (milli gelirin) yüzde 1’ini aşmayan bir bütçe açığı idi.
Fakat bu hedefe ulaşıncaya kadar neler yapılacağı da Mali Kural’da anlatılıyordu. Bütçe açığı GSYH’nin yüzde 1’inden fazla ise, kalkınma hızı yüzde 5’in altında ise, pat diye bu hedeflere ulaşmak imkânsızdır.
Örneğin 2010 yılında bütçe açığı GSYH’nin yüzde 4.0’ü oranında. Örneğin 2011 yılı büyüme hedefi yüzde 4.5 oranında.
Mali Kural kanunlaşsa idi, bu durumda, Mali Kural ile getirilen sisteme uygun olarak acaba 2011 yılı bütçe açığı oranı nasıl belirlenecekti?
Şöyle belirlenecekti:
- 2010 yılı açık oranı yüzde 4 Mali Kural’a göre hedef açık oranı yüzde 1 = Fark yüzde 3. Bu farkı bir yılda yok etmek hazmedilemez bir iş. Onun için fark 3.33’e bölünecek 3:3.33=1. Geçmiş yılın (2010) açık oranından bu kadar bir fedakârlık yapılacak. Yüzde 4 açık oranın-yüzde 1 fedakârlık payı= Yüzde 3 kabul edilebilir açık oranı.
- 2011 yılında büyüme 5 yerine yüzde 4.5 olacak. Büyümeyi yüzde 5’e çıkarmak için harcamaları artırmakta yarar var. Bunun formülü de şu: Yüzde 5 ideal büyüme hedefi - Yüzde 4.5 büyüme tahmini= 0.5 büyüme oranındaki eksiklik. Bunu eksik büyümeyi telafi etmek için 0.5:3.33 = (yaklaşık) 0.2 puan bütçe açığı artırılabilir. Bu puan da bütçe açığı oranına eklenebilir.
- Sonuç 2011 için Mali Plan’a göre : 3.0+0.2= Yüzde 3.2 oranında bütçe açığı.
2) Hükümet bütçe açığını nasıl belirledi?
Hükümet 2011 yılı bütçe açığını GSYH’nin yüzde 2.8’i olarak belirledi. Açık anlatımıyla hükümet Mali Kural ile öngörülenden daha düşük bir bütçe açığı ile seçim dönemine giriyor.
3) Mali Kural hafif kaldı.
Betam için araştırma notu hazırlayan Prof. Dr. Seyfettin Gürsel ile Dr. Zümrüt İmamoğlu, bu durumu “Bütçe, Mali Kural’dan daha sıkı” diye özetliyorlar. “Mali Kural hafif kaldı” diyorlar.
Eğer 2011 bütçesi Mali kural’a göre hazırlansaydı, bütçe açığı 33 milyar TL yerine 44 milyar TL olarak belirlenecektir. Hükümet 312 milyar TL yerine 321 milyar TL harcama yapma imkânına sahip olacaktı.