Güngör Uras

Ramazan Bayramı’nız kutlu olsun.
Ramazan, Arabi ayların dokuzuncusudur. Kuran’da adı geçen tek kameri aydır. Kuran’ın indirildiği aydır. Hicretin ikinci yılında Bakara Suresi’nin 183’ncü ayetiyle Müslümanlara ramazan süresince oruç tutmaları emredilmiştir.
Ramazan orucuna şaban ayının son günü ramazan ayı hilalinin görünmesiyle (rüyet-i hilal) başlanır.
Şevval ayının hilalinin görünmesiyle sona erer. Bazen 29 gün, bazen 30 gün sürer. Ramazan Bayramı hicretin ikinci yılından sonra kutlanmaya başlanmıştır.
Bayramın töreleri ve ibadetleri Hazreti Muhammed tarafından düzenlenmiştir. İlk Ramazan Bayramı’yla ilgili işlemler O’nun tarafından yapılmıştır.
Bayram, ramazan ayının son günü olan arifeden sonra başlar ve üç gün sürer. Sadece erkeklerin kıldığı bayram namazına ek olarak bayramın üç özelliği vardır:

1) Müslümanlar zekâtlarını, fitrelerini genellikle bayramda verir.

Ekonominin durumunu eskilerde merak edenler, “Abicim, piyasada işler nasıl? Anadolu’da neler oluyor?” diye sorarlardı. Bu âdeti unuttuk, şimdilerde piyasayı dolar fiyatından izler hale geldik.

Dolar iniyor, çıkıyor ama ekonomi devam ediyor.

Acaba bu bayram öncesi “İstanbul’da ve Anadolu’da işler nasıl?” diye sormak için, Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel ile perşembe günü görüştüm.

Özel günlerde, bayramlarda talebin nasıl değiştiğini ”Bankalar arası kredi kartları merkezinden izliyoruz” dedi.

Sinan Öncel’in anlattıklarına göre, özel günlerde ve bayramlarda kredi kartıyla yapılan harcamalar artıyor.

Önümüzdeki günlerin bir özelliği var. Babalar Günü ile bayram aynı günlere rastladı. Bu nedenle perşembe ve cuma günleri perakende sektöründe büyük ciro artışı bekliyoruz.

Yarım elma, gönül alma

Geçen yılın arife günü, sadece kredi kartlarıyla 1.8 milyar TL harcama yapılmıştı. Bu yıl harcamanın 2.2 veya 2.3 milyar TL olması bekleniyor. Bayram harcamalarının çoğu bayram öncesi yapılsa da bayram boyu devam ediyor. Geçen yıl bayram döneminde banka kredi kartlarıyla her gün yapılan yaklaşık bir milyar TL harcamanın % 20’sini market harcamaları, % 14’ünü giyim harcamaları, % 1

Yıl başından bu yana halkımızın imkânları ölçüsünde, bolca para harcaması sayesinde, ekonomi 2018 yılının ilk üç ayında % 7.4 büyüdü.

Halkın nihai tüketim harcamaları % 11 arttı. İthalat % 15.6 artarken, ihracat artışı % 0.5’te kaldı. Tarım sektörü katma değeri % 4.6, sanayi sektörü % 8.8, inşaat sektörü % 6.9 yükseldi. Ticaret, ulaştırma, konaklama, yiyecek hizmetlerinden oluşan hizmetler sektörü ise %10 arttı.

Yılın ilk üç ayındaki % 7.4 büyümeye tüketim harcamalarının katkısı 7.2 puan, yatırım harcamalarının katkısı ise 2.8 puan. % 7.4 büyümede üretim sektörlerinin katkısı şöyle: Tarım % 0.1, sanayi % 0.9, inşaat % 0.5, hizmetler % 6.5.

Tüketim canlandı

Ortadoğu’da sıcak çatışmalar devam ederken ve Batı finans çevreleriyle gerginlik sürerken, 2018 yılının ilk üç ayındaki gelişme önemlidir. Ancak unutmayalım, bu büyüme hükümetin planlı ve programlı parasal gelişme politikasının sonucudur. Geniş kitlelere sosyal amaçlı gelir desteklerinin artırılması, çalışanların gelirlerindeki iyileştirme, halkın, özellikle alt gelir grubundaki halkın harcamalarını artırmasına imkân vermiştir.

Unutmayalım, büyümenin esası üretimdir. Tüketime dayalı büyümenin sürdürülmesi imkânsızdır. Kaldı ki 2018

Dünyada su ürünleri, balık üretimi yılda 170 milyon ton dolayında. Bunun 90 milyon tonu avcılıkla, 80 milyon tonu çiftlikle elde ediliyor. Balık ticaretinin hacmi 150 milyar dolar.

Kişi başı ortalama balık tüketimi dünyada 20, Avrupa’da 24, bizde hamsi dâhil 8, hamsi hariç 6 kilogram.

Norveç dünyanın önde gelen su ürünleri üreticisi ve ihracatçısı. Hem deniz avcılığı hem de çiftlik balıkçılığı yapıyor. Dünyanın en büyük somon balığı üreticisi. Yıllık balık ihracatı 9.5 milyar dolar. Bunun 6.5 milyar doları Atlantik somonu ve okyanus alabalığı.

Somon balığının dünya genelinde yıllık tüketimi 2.3 milyon ton. Bunun 1.25 milyon tonu Norveç’te üretiliyor. Somon üretimi yılda % 3 artarken, talep % 9 artıyor. Türkiye somon balığıyla 1990’larda tanıştı. İşadamı İshak Alaton, Karadeniz’de somon üretiminin başlatılması için kampanya açtı.

Malzemeler Norveç’ten

İshak Alaton’un Alarko firması örnek olarak somon çiftliği kurulması, çiftlikler için yavru yetiştirilmesi için Norveç’in somon üreticilerinden Leroy firması ile temasa geçti. Norveç’ten somon çiftlikleri kurulması için malzeme ithal etti. Çok sayıda girişimci Karadeniz’de somon çiftliği kurmaya çalıştı. Ne var ki Karadeniz’in deniz

Hükümetimiz dövizdeki beklenmedik yükselişi sınırlamak için tedbirler almaya devam ediyor. Ama, anlaşıldığı kadarıyla bu işin tüm sorumluluğunu TCMB üstlenmiş durumda.

Eskiden Merkez Bankası’nın 2-3 puanlık faiz artırımlarıyla döviz fiyatını aşağıya çekme imkanları vardı. Zamanla bu oranlar değişti. Merkez Bankası beklentilerin ötesinde bir haftalık repo politika faizini 1.25 puan artırdı.

Politika faizi yüzde 17.75 oldu. Böylece 25 Nisan’dan bu yana yapılan toplam faiz artırımı 5.00 puanı buldu.

Bu faiz oranları, şimdiye kadar tartışılması imkansız yükseklikte faiz oranları. Merkez Bankası’nın açıklamasında iç talep ve dış talebin enflasyonun yükselişine yol açtığına dair işaret var.

Mayıs ayında yıllık enflasyon yüzde 12.5, çekirdek enflasyon yüzde 12.64 ile çok yüksek oranlarda gerçekleşti. Yurtiçi ÜFE’deki artış yüzde 20’nin üzerine çıktı. Merkez Bankası’nın fiyat artışlarının alt kalemleri de genelde enflasyon ve enflasyon beklentilerinin yüksek seviyelerde fiyat davranışları üzerinde risk oluşturmaya devam ettiği görülüyor. Bu gelişmeler çerçevesinde de parasal sıkılaştırmalar güçleniyor.

Sayın okuyucularım, bu ifadeleri Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası hareketlerini bankalar

1970’lerde İstanbul çok kozmopolit bir şehirdi. Değişik ülkelerden, dinlerden, mesleklerden binlerce kişi dostluk ve yakınlık içinde İstanbul’un ekonomik ve sosyal hayatını canlı tutarlardı. Türk iş dünyası o zamanlar büyümek için yeni yatırımlar yapmayı hedefliyordu. Türkiye’nin buna ülke olarak büyük ihtiyaç duyduğu günlerdi. O dönemlerde; cesur, geleceği gören ve hem ülkesi, hem de grubunu büyütmek için ortaya çıkacak iş adamlarına ihtiyaç vardı. Erdoğan Demirören’i işte o zaman tanıdım. Ben Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği’nin (TÜSİAD) genel sekreteri idim. Belki bu TÜSİAD ilişkisi aramızda yakınlığı doğurdu.

İleri görüşlüydü

1980’lerden sonra, Erdoğan Demirören, ileri görüşlülüğüyle sanayi sektörüne ilgi duymaya başladı. Milangaz alımıyla birlikte büyük bir atılıma imza attı. Gaz piyasasında birçok ilkin altında Milangaz’ın ve Erdoğan Demirören’in imzası vardır. Sektörde öncü olduğu kadar, yol gösterici bir firma olmayı başardı Milangaz. Sonrasında Erdoğan Bey’in büyüme stratejisi adım adım ilerledi. Başardığını kolay koparacağının en iyi örnekleri Total ve Doğan Medya Grubu’dur. Her iki satın alma da çok önemli hamlelerdir. Bütün bunlar bir tesadüf, bir fırsat değil,

Erdoğan Demirören İstanbul’un ilk işadamlarından biriydi.

O günlerin ekonomik dalgalanmalarına paralel olarak başarılı işler yaptı, başarılı yatırımlara imza attı. Yatırımcı ruhu vardı, cesurdu. Sempatisi ile iş aleminin sevgisini kazandı.

Son yıllarda likit gaz ve petrol dağıtım konusunda Türkiye’nin önde gelen firmalarından biri haline geldi. Son zamanlarda rahmetli Erdoğan Demirören’in, Doğan Medya Grubunu da Holding bünyesine katması ile Demirören Grubu devleşti. Bütün bunları, Yıldırım Demirören, Meltem Demirören Oktay ve Tayfun Demirören’in destekleri ile gerçekleştirdi.

Allahtan rahmet diliyorum.

Hükümetimiz dövizdeki beklen-medik yükselişi sınırlamak için tedbirler almaya devam ediyor. Ama anlaşıldığı kadarıyla, bu işin tüm sorumluluğunu TCMB üstlenmiş durumda.

Eskiden Merkez Bankası’nın 2-3 puanlık faiz artırımlarıyla döviz fiyatını aşağıya çekme imkânları vardı. Zamanla bu oranlar değişti. Dün Merkez Bankası beklentilerin ötesinde bir haftalık repo politika faizini 1.25 puan artırdı.

Politika faizi yüzde 17.75 oldu. Böylece 25 Nisan’dan bu yana yapılan toplam faiz artırımı 500 puanı buldu.

Merkez Bankası’nın bu kararıyla diğer kısa vadeli faiz oranları da yüzde 25 baz puan artıyor. Merkez Bankası’nın gecelik borç verme faiz oranı yüzde 19.25’e (gecelik borçlanma faizi 16.25’e) yükseliyor.

Risklere dikkat

Bu faiz oranları, şimdiye kadar tartışılması imkânsız yükseklikte faiz oranları. Merkez Bankası’nın açıklamasında iç talep ve dış talebin enflasyonun yükselişine yol açtığına dair işaret var.

Mayıs ayında yıllık enflasyon yüzde 12.5, çekirdek enflasyon yüzde 12.64 ile çok yüksek oranlarda gerçekleşti. Yurt içi ÜFE’deki artış yüzde 20’nin üzerine çıktı. Merkez Bankası’nın fiyat artışlarının alt kalemleri de genelde enflasyon ve enflasyon beklentilerinin yüksek seviyelerde