Güngör Uras

Ayşe Hanım Teyze ve Ali Rıza Bey Amca iyimser ve ümitli. Bu seçim, öncekilerden farklı bir seçimdi. Seçmenler yeni yönetim sistemini ve kadrolarını oluşturmak için oy kullandılar. Seçmenler, yeni yönetim sisteminin özelliklerinin ve önceliklerinin farklı olacağını biliyor. Bekleyişleri, yeni yönetim sisteminin ülkeye iyilikler getirmesi. Yeni yönetim sisteminin, ekonomide iş ve aş imkanlarını iyileştireceğine inanılıyor.

Seçim öncesi dönemde, yurtdışında ve içeride esen olumsuz rüzgarlar, tüketicisinden, yatırımcısına, üretimcisine herkesi etkiledi. İnsanların önlerini görememeleri de ekonomide yavaşlamaya yol açtı...

Seçimin yararı, ülkede uzun dönemli bir istikrar döneminin kapısını açması olacak. Seçim öncesi, yeni yönetimde sorumluluk alacaklar çok farklı vaadlerde bulundular.

Bunların tamamının kısa sürede uygulanması imkansız. Yeni yönetim için de “seçim vaadlerinin yükünden kurtularak”, gerçekçi politika ve uygulamalarla ekonominin güçlendirilmesi önem taşıyor.

Hedef enflasyon...

Bu sözleri ve vaadleri verenler kadar, bu sözleri, vaadleri değerlendirenlerin de seçim öncesi ortamım özelliğini dikkate alarak gerçekçi olmaları beklenir. Çünkü, seçim sonu ekonomide dengelerin

Bu mevsim kiraz hem bol, hem kaliteli. Dünyada 2.2 milyon ton kiraz üretiliyor. Yılda 500 bin ton dolayında kiraz ticareti var. Ticaret hacmi 2.5 milyar dolar.

İhracatta Şili, ABD ve Türkiye önde. Türkiye’de yılda 600 bin ton kiraz üretiliyor. 80 bin ton ihraç ediyor ve 200 milyon dolar gelir elde ediyoruz.

Üretiminin % 11.5’i Konya’da gerçekleşiyor. Daha sonra % 9.2 ile İzmir, % 8.3 ile Afyonkarahisar, % 7.6 ile Manisa, % 6 ile Bursa, % 4.9 ile Antalya, % 4.8 ile Isparta geliyor. Mayıs ayında İzmir’de başlayan kiraz hasadı ağustos ayında Konya’da sona eriyor.

Kirazda kurt kalmadı

Kiraz üretiminde de önemli gelişmeler oldu. Şimdiki kirazların içinde kurt yok. Kirazlar lezzet ve görünümleriyle daha cazip hale geldi.

Kirazın yetiştiği arazinin denizden yüksekliği, bölgenin iklim şartları, toprağın özelliği önemli. Her bölgeye uygun kiraz fidanının özelliği farklı.

Toprak şartları çok önemli. Bizim topraklarımızda organik madde eksikliği var. Aşırı derecede kullanılan kimyasal gübre de bitki ve meyvede kalıcı etki yapıyor.

Kirazda kurt yapan ‘kiraz sineği.’ İlaçlama çok önemli. Doğru zamanda, doğru dozda, doğru yöntemlerle, doğru etkili maddenin kullanılması gerekiyor. İlacın ruhsatlı tarım

Seçimden sonra nasıl bir yönetim oluşacağı belli olmadığı halde, yurt dışında da yurt içinde de ekonomide bekleyişler iyimser.

Bekleyişlerin iyimser olmasının nedeni var. Seçim döneminde dış ve iç ekonomik baskılara rağmen ekonominin çarkları döndü. Dövizin, faizin ve enflasyonun beklenenden yüksek olmasına rağmen, ekonomide büyük bir olumsuz hareket görülmedi.

Seçim sonuna, yeni döneme Türk ekonomisi bütünüyle bir normalizasyon beklentisiyle giriyor. En önemli beklenti ülke ekonomisinin bütünüyle yeniden yapılandırılması. Çünkü mevcut yapı güçlendirilmeden ekonominin bütününün normal bir şekilde faaliyetini sürdürmesi imkânsız.

Seçim öncesi ve seçim dönemlerinde dış olumsuz gelişmeler genel yapıyı güçsüz hale getirdi. Döviz girişlerinin yavaşlaması, döviz kuru ve faizin beklentilerin üstüne çıkması, küçüğünden büyüğüne şirketlere yük getirdi.

Yeni politikalar lazım

Seçim sonunda ekonomi yönetiminin sorumluluğunu üstlenecek kadrolar bütün bunları dikkate alarak yeni ekonomi politikaları oluşturacaklar.

Avantajımız, tüketicisinden yatırımcısına, üreticisine iyimserliğin hâkim olmasıdır. İyimserliğin ana nedeni ise, olumsuz rüzgârlara rağmen ekonominin işlevlerini sürdürebilmesidir.

Eski dönemlerde “seracılık” denilince gündeme sadece çiçek üretimi gelirdi. Seracılık giderek gelişti, artık sera yerine örtü altı üretim diyoruz. Şimdilerde örtü altı üretimde ise çiçeğin ağırlığı yüzde 3.5’e düştü. Örtü altı alanların yüzde 95’inde sebze, yüzde 1.5’inde meyve üretiliyor.

Örtü altı üretim daha önceleri, soğuk aylarda üretimin devamı için kullanılırdı. Şimdilerde tarımda kesintisiz 365 gün örtü altı üretim devam ediyor.

8 milyon tona yakın sebze ve meyve örtü altında yetiştiriliyor. Sofralık domatesin yüzde 45’i, hıyarın yüzde 60’ı, biberin yüzde 25’i örtü altından geliyor.

Örtü altı üretim yapılan alanın 700 bin dekarı geçtiği tahmin ediliyor.

Domatesler örtü altında

Örtü altında yetiştirilen toplam sebze ve meyvelerin (çiçek hariç) yüzde 95’i sebze, yüzde 5’i meyveden oluşuyor. Sebze üretiminin yüzde 55’i domates, yüzde 15’i hıyar, yüzde 10’u biber, yüzde 5’i patlıcan. Gene örtü altında yetiştirilen meyvelerin ise yüzde 60’ı muz, yüzde 40’ı çilek. Ayrıca üzüm, erik, kayısı ve şeftali de örtü altında yetiştiriliyor.

Örtü altı üretimde Antalya, Mersin ve Adana önde gelen iller. Üretimin yüzde 80’i bu illerde gerçekleştiriliyor.

Örtü altı üretimin en büyük özelliği, ürünü

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) tarafından hazırlanan ilk 1000 ihracatçı firma araştırmasına göre, en fazla ihracat yapan şirketlerin sıralamasında, Ford Otosan, Toyota, Tofaş ilk üç sırada yer alıyor. İlk 1000 ihracatçı firmanın toplam ihracat içindeki payı % 59 oldu. 2017 yılında ilk 1000 firma içinde otomotiv sektörünün payı % 27 olarak gerçekleşti. Konfeksiyonun payı % 12.4’ten % 9.7’ye geriledi. Tekstilin payı % 4.3’ten % 3.3’e indi.

2017 yılında toplam 156.7 milyar dolar ihracat gelirimizin % 18.2’si otomotiv sanayi ve yan sanayi ürünleri ihracatıydı. Toplam 28.9 milyar dolarlık bu ihracattan sonra hazır giyim ve konfeksiyon sanayiinin ihracat geliri 17.0 milyar dolar olmuştu. Toplamda payı ise % 10.9 olarak gerçekleşmişti. Tekstil ve mamullerinin toplam ihracatta % 6.2 olan payları karşılığı 2017 yılı ihracat gelirleri 8.1 milyar dolardı. İhracat listelerinde otomotiv sanayi ve otomotiv yan sanayi ürünleri ihracatı ile hazır giyim, konfeksiyon, tekstil ve tekstil hammaddesi ihracatı rakamlarını değerlendirirken, ürünlerin pazarlama şekillerine dikkat etmekte yarar vardır.

2017 yılı ihracatında firma bazı ihracatta 1. sırada yer alan Ford Otosan, 2. sırada yer alan Toyota,

Bizde yaz mevsimi başladığında balık yasağı da başlıyor. Balık yasağının olmadığı dönemlerde zaten denizlerden elde edebildiğimiz balık giderek azalıyor.

2017 yılında denizlerimizden 269 bin ton balık elde edildi. Bunun 160 bin tonu hamsi, diğer türlerden ne kadar az miktarda olduğu ortada. Hamsi hariç, denizlerden elde edilen yaklaşık 170 bin ton, deniz çiftliklerinden elde edilen 170 bin ton ve de ithalattan gelen 100 bin ton balık olmasa, balık yiyemeyeceğiz.

Özellikle yazın tatil yörelerine gidenlerin özlemi balık yemektir. Ve yaz boyunca 10 metreden küçük teknelerin kıyı balıkçılığı yaparak her gün getirebildikleri az miktardaki balık dışında, lokantalar deniz çiftliği balığı ve ithal balık satmak zorunda kalıyorlar.

Deniz balıkçılığımızda hem miktar hem tür bakımından giderek azalma var. 2017 yılında, hamsi hariç toplam deniz avcılığında elde edilen belli başlı balıklar 2.4 bin ton barbunya, 2 bin ton lüfer, 135 ton kalkan, 600 ton çupra ve 135 ton levrek. 2017 yılında denizden yakalanan 135 ton deniz levreğine karşı, deniz çiftliklerinde üretilen levrek 100 bin ton. Denizden yakalanan 600 ton çipuraya karşı, çiftliklerde üretilen çipura miktarı 61 bin ton.

Çiftlik balıkları

Sigara yasaklarından sonra nargileye ilgi artmaya başladı. Şimdilerde nargile hizmeti veren dükkan sayısı resmi rakamlara göre 2.100 civarı iken gerçekte 10.000’e ulaştığı söyleniyor. Bu farkın en büyük nedeni ise nargile satış ruhsatlarının alınmasının zor olması.

Sigara Harici Tütün Mamülleri Üreticileri Derneği Başkanı Gökhan Ersöz’den öğrendiğime göre, nargilenin bir özelliği var. Nargilede kullanılan tütün mamülünün sadece üçte biri tütünden oluşuyor. Kalanı değişik tat vericiler ve soslar.

- Vergi sadece mamüldeki tütünden değil de, mamülün tamamından alındığı için kayıt dışılık giderek artıyor.

- Resmi kayıtlara göre yıllık nargile tütün talebi 68 ton iken gerçekte 8.000 ton nargile tütünü tüketiliyor.

- Vergi oranının kg başına alınması ya da alınan ÖTV’nin sigaranın altında kalması halinde kayıt dışı uygulamanın azalacağı belirtiliyor.

Biz genelde sigara yasaklarıyla uğraşırız ama sigara dışı tütün ürünleri olduğunu unuturuz. Türkiye’de sigara dışı tütün üretimi de aynı sigara gibi vergiye ve denetime tabi. Nargile sigara dışı tütün ürünlerinden sadece biri.

Gökhan Ersöz’den aldığım bilgilere göre Türkiye’de her yıl üretici denetim altında 364 ton dolayında sarmalık kıyılmış

Feretiko, kutnu, Kargı bezi, bürümcük, kipras, Kastamonu çarşafı, çıpıt dokuma, Keşan bezi, Ayancık keteni, Şile bezi, Bursa ipeği bizim Anadolu’muzun özel dokumaları.

Tekstil ve giyim sanayi gelişirken, ne yazık ki bizim özelliği olan dokuma çeşitlerimizi yaşatmayı beceremiyoruz.

Önce özelliklerini kaybediyorlar, sonra yok oluyorlar. Unutuluyorlar.

Feretiko Hint keneviri (kendir) ipinden el tezgâhında dokunan bir bez türü. Özellikle Rize’de dokunan bir tür olduğundan “Rize bezi” diye de bilinir.

Gerek kullanılan desenlerden, gerek tezgâh yapısından feretiko kültürünün Rize bölgesine Kuman Türklerince getirildiği tahmin edilir.

Şimdilerde kenevir ekimi yasaklandığından, pamuk ipliği ile dokunan Rize bezleri feretiko adı ile satılıyor.

Şile bezi, el tezgâhlarında, pamuk ipliğinden dokunan, tamamen Şile’ye özgü bir bezdir.

Vücut terini emme özelliğinden dolayı sağlıklı bir üründür. İlk zamanlarda keten ipliğinden dokunan Şile bezi taleplerinin artmasıyla zamanımızda pamuk ipliği ve makineyle de dokunur hale geldi. Özelliğini yitirdi. Özgün Şile bezinin kıvırcık iplikle dokunması gerekiyor.