Acı geçer ama "deler" de geçer...

Acıyı çekmeyen bilemez. Deprem bölgesindeki halka soruyorlar: "- Bundan sonra ne olacak?" İşte cevapların yüzde dağılımı:
- Yüzde 30.7, "Hiçbir şey eskisi gibi olmayacak."
- Yüzde 21.2, "Geleceği düşünmüyorum."
- Yüzde 23.0, "Yardım olsa her şey düzelir."
- Yüzde 20.6, "Çalışır düzeltirim."
- Yüzde 4.5, "Hayatın hiçbir anlamı kalmadı."
Kocaeli ve Sakarya bölgesinde yaşayan ve depremden önce bir işi olan her 100 kişinin:
- 65.1'i eski işinde çalışmaya devam ediyor.
- 5.0'inin işyeri hasar gördüğünden çalışamıyor ama ücretini alıyor.
- 4.4'ü deprem sonrası işsiz kalmış ama başka bir iş bulmuş.
- 19.4'ü işten çıkarılmadığı halde ücretini alamıyor veya işyerinin iş hacmi küçüldüğü için kendisine ücret ödenemiyor.
- 6.1'i işsiz.
Bölgede yaşayan her 100 kişinin 4.1'i göç etmiş. 8.7'si göç edip etmemek konusunda kararsız.
Bunlar İÜ İktisat Fakültesi ile İÜ İktisat Fakültesi Mezunları Cemiyeti tarafından deprem bölgesinde 1.100 hane reisiyle yüz yüze yapılan görüşmelerde ortaya çıkan bulgular.
Buraya kadar üzücü rakamları sıraladım. Biraz da "iyi haberler" vereyim:
- Depremden ağır hasar gören sanayi kuruluşlarının 3'ü hariç tamamı şimdilerde çalışıyor. Deprem sonrası kapısını tekrar açamayan 3 tesis de KOBİ işletmesi. Biri un, biri boya, biri kimya tesisi. Kocaeli bölgesindeki sanayi tesisleri önce depreme, daha sonra ekonomik krize rağmen "iyi" çalışıyor.
- 17 Ağustos 1999 depremi öncesi ortalama kapasite kullanımı yüzde 73 idi.
- Deprem sonrası ilk ay ortalama kapasite kullanım oranı yüzde 30'a düşmüştü.
- 17 Ağustos 1999 depreminden sonraki 6'ncı ayın sonunda ortalama kapasite kullanımı yüzde 54'e çıkmıştı.
- Şimdilerde Kocaeli sanayiinde kapasite kullanım oranı yüzde 70 dolayında.
Yardım edildi, edilmedi... Bölge insanı dişini tırnağına taktı. Maddi hasarı onardı. Üretimde eski çizgiye döndü. Maddi kayıplar şöyle veya böyle yerine konuyor. Ama insan kaybı öyle değil. Giden gelmiyor...
Bu güzel araştırma yanında bir başka ciddi araştırmayı Kocaeli Sanayi Odası yaptı ve yayımladı. Türkiye'nin toplam sanayi üretiminin yüzde 13'ü Kocaeli bölgesinde gerçekleştiriliyor.
Kocaeli Sanayi Odası Başkanı Yılmaz Kanbak'ın açıklamalarına göre bölgede 80'i yabancı sermayeli 1.062 üretim tesisi var. 1.062 sanayi tesisinden 344'ü depremden etkilendi. Depremden etkilenen 344 sanayi tesisinin 16'sının tamamı çöktü, 329'u kısmi hasar gördü. Bunların 52'si büyük sanayi kuruluşu, 293'ü KOBİ diye adlandırılan küçük ve orta boy işletmeler. Deprem nedeniyle bu tesislerin toplam hasarı 1.5 milyar dolar, iş durmasından karşılaşılan üretim kaybı ise 2 milyar dolar olarak tahmin ediliyor.
Açık anlatımıyla Kocaeli sanayii depremde 3.5 milyar dolarlık maddi hasarla karşılaştı.
KOBİ'lerde işletme başına ortalama deprem zararı 637 bin dolar olarak hesaplanıyor.
Her 100 KOBİ'den sadece 47'si depreme karşı sigortalı olduğundan hasarın bir kısmını sigorta şirketleri ödedi. Her 100 KOBİ'den 53'ü depreme karşı sigortası olmadığından hasar işletme sahiplerinin üzerinde kaldı.




Yazara E-Posta: guras@milliyet.com.tr