Vergi konusu (bizim gibi saf ve bakir Anadolu çocukları için) önemli konudur... Bazıları bir kuruş ödemez. Onlara bir şey olmaz. Biz bir yanlış yaparız... Başımız derde girer...İşi sağlama bağlamak için Ankaradan Şükrü Kızılot hocayı aradım. Ayşe Hanım Teyzeme 2004 yılı gelirleri için hazırladığım vergi tablosunu ona kontrol ettirdim... Ayşe Hanım Teyzeme verdiğim tablonun benzerini bu yazının altında bulacaksınız. Ayşe Hanım Teyzeme anlattıklarımı sayın okuyucularım için de yazayım. Ayşe Hanım Teyzemin bir evi, bankada üç kuruş parası var... Her yılbaşı vergi konusunu kendine dert edinir. "Bankada mevduatım var. Faiz alıyorum. Bankadaki memure hanımın tavsiyesi ile paramın bir bölümünü de yatırım fonuna bağladım. Ben ne vergi vereceğim? Bir kağıda yaz da kağıdı bana ver. Mahalledeki arkadaşlar da sorup duruyor..." dedi. (1) Türk Lirası mevduat hesabındaki paraların faizinden banka kaynakta (vadeye göre) yüzde 7 - yüzde 18 kesinti yapıyor. Döviz mevduatı faizinden kesinti vadeye göre yüzde 18 - yüzde 24 oranında. Bu kesinti yapıldığı için faiz rakamı ne kadar büyük olur ise olsun, mevduat sahibinin daha başka bir vergi ödeme yükümlülüğü yok.(2) Repo faizinin vergisini de banka kaynakta kesiyor. Repo faizinin yüzde 22si vergiye gidiyor. Net faizi alanların faizi ne kadar çok olur ise olsun başkaca vergi yükümlülüğü yok.(3) Şimdilerde halkımız bankalardan A tipi B tipi yatırım fonu katılım belgesi alıyor. A tipi fon demek, sepetinde en az yüzde 25 hisse senedi olan fon demektir. Bunun için A tipi fon katılım belgesi alanların getirilerinden kaynakta stopaj da kesilmiyor, ayrıca vergi de yok. Bu tip fona yatırım yapanlar vergi ödemiyor. Ama B tipi fona katılım belgesi alanların getirilerinden banka yüzde 10 kaynakta vergi (stopaj) kesintisi yapıyor. Bu kesintiden sonra getiri ne kadar büyük olur ise olsun başkaca vergi yükümlülüğü yok. B tipi fon demek, sepetinde "Hazine Bonosu, devlet tahvili ve benzeri menkul kıymetler ile yüzde 25 oranından daha az hisse senedi bulunan" fon demektir.(4) Halkımız bankalar aracılığıyla doğrudan Hazine Bonosu almaya başladı. Hazine Bonosu faizlerinde kaynakta kesinti yapılmıyor. Faiz tam olarak bono sahibine ödeniyor. Bono sahibinin 2004 yılında eline geçen faiz 303 milyar 390 milyon liradan daha az ise vergi yok. Daha fazla ise, mutlaka beyanname verecek. Faizden yüzde 43.8 oranında enflasyon indirimi ve 156.5 milyar lira istisnadan sonra kalan kısmın büyüklüğüne göre, yüzde 20 ile yüzde 45 arasında faiz vergisi ödenecek.(5) Hisse senedi sahipleri 2004 yılında 28 milyar lirayı aşan temettü (kar payı) tahsil etmişler ise, temettünün yarısını beyan edecekler. Kar payının büyüklüğüne göre yüzde 20 - yüzde 45 vergi hesabı yapılacak. Temettü ödenirken, tamamından kaynakta yapılan yüzde 10 oranındaki vergi kesintisi bulunan rakamdan düşülerek vergi ödemesi yapılacak.(6) Borsadan aldıkları hisse senedini 3 aydan daha az süre ellerinde tutanların kazancı 12 milyar lirayı geçiyor ise, aşan kısım için beyanname verecekler. Kazancın büyüklüğüne göre yüzde 20 - yüzde 45 oranında vergi ödeyecekler. Vadeye göre kesinti 2004 faiz gelirlerinden ne için - ne kadar vergi ödenecek? Stopaj (faizden kaynakta vergi kesintisi) yüzde 7 - 18 oranında. Başkaca beyan yok, ek vergi yok. Türk Lirası mevduat Stopaj yüzde 18 - 24. Beyan yok, ek vergi yok. Döviz mevduat Stopaj yüzde 22. Beyan yok, ek vergi yok. Repo A tipinde faiz için beyan yok. Stopaj (kaynakta vergi kesintisi) yok. B tipinde yüzde 10 stopaj var. Beyan ve ek vergi yok. Yatırım fonu 28 milyar TL'yi aşan temettünün yarısı beyan edilecek. Yüzde 20 - 45 oranında hesaplanan gelir vergisinden temettünün tamamı üzerinden kesilen yüzde 10 stopaj mahsup edilecek.3 aydan az sürede borsadaki alım satım kazancının 12 milyar TL'yi aşan kısmı için beyanname verilecek ve yüzde 20 - 45 oranında vergi ödenecek. Hisse senedi (Borsada) (Stopaj - Kaynakta vergi kesintisi 0.)303.4 milyar TL'ye kadar faiz vergi dışı. Üstü için beyanname verilecek ve yüzde 20 yüzde 45 arasında 2 taksitte vergi ödenecek. TL - Bono - Tahvil (1) (Stopaj - Kaynakta vergi kesintisi 0.= 156.5 milyar TL'ye kadar faiz vergi dışı. Üstü için beyanname verilecek ve yüzde 20 yüzde 45 arasında 2 taksitte vergi ödenecek. Döviz - Bono - Tahvil (2) (Stopaj - Kaynakta vergi kesintisi 0.)156.5 milyar TL'ye kadar faiz vergi dışı. Üstü için beyanname verilecek ve yüzde 20 yüzde 45 arasında 2 taksitte vergi ödenecek.(1) TL bazlı Hazine Bonosu faizi 303 milyar 390 milyon TL'yi aştığında beyan edilecek. ™rneğin 500 milyar TL gelir elde edildiğinde;(a) Önce yüzde 43.8 (yani 219 milyar TL) enflasyon indirimi düşülecek.(b) Ardından 156.5 milyar TL istisna düşülecek.(c) Kalan kısım yani 124.5 milyar TL vergiye tabi olacak. Bunun vergisi yüzde 20 - 45 arasında değişen tarifeye göre hesaplanacak.(2) Döviz bazlı tahvil ve bonolarda enflasyon indirimi uygulanmıyor. guras@milliyet.com.tr Eurobond (2)
