Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK)’nın getirdiği esaslara göre özel bankaların (dikkat buyurunuz sadece özel bankaların) 2001 yılı bilanço rakamları enflasyondan arındırıldı. Üç defa denetimden geçti.
Dünden itibaren bu rakamlar açıklanmaya başladı. Açıklamalara göre, anlı şanlı bankalarımız zarar ediyor. Ama zarara rağmen vergi ödüyor. Nedir bu işin "püf" noktası?
Anlatayım. BDDK’nın talimatı doğrultusunda bankaların bilançolarındaki düzeltme "bankalarda enflasyon muhasebesi uygulaması" olarak adlandırılamaz. Çünkü enflasyon muhasebesi uygulandığında, Maliye’nin de bunu kabul etmesi ve verginin de enflasyon muhasebesi sonunda çıkan kar/zarara göre ödenmesi gerekir.
Halbuki bankalardaki uygulama farklıdır. (1) Bankalar diğer şirketler gibi, eskiden olduğu gibi bilançolarını klasik usulde, enflasyonu dikkate almadan düzenlediler. Bu bilançolardaki kar/zarar rakamına göre vergilerini ödeyecekler. (2) Ama bunun yanında BDDK’nın istediği biçimde 2001 yılı bilanço ve gelir tablolarında enflasyonun etkisini yok edecek düzenlemelerle, bir de "düzeltilmiş bilanço" hazırladılar. Üç denetimden geçen bu "düzeltilmiş bilanço"lar halka açıklanacak. Ama bu bilanço sonuçları vergi hesabında dikkate alınmayacak. Bu iki farklı bilançonun akılları karıştırmaması için BDDK, bankaların sadece "düzeltilmiş bilanço" rakamlarını yayımlamasını istiyor.
İki bilanço nasıl akıl karıştırır? Onu da anlatayım. Örneğin Akbank, diğer şirketler nasıl bilanço düzenliyor ise, bugüne kadar bankalar nasıl bilanço düzenlemiş ise, Maliye vergi hesabı için nasıl bir bilanço düzenlemesi istiyor ise, işte o biçimde bir bilanço düzenledi. Bu bilançoya göre Akbank, 2001 yılında 724 trilyon lira kâr etmiş. Bu kar rakamına göre Maliye’ye 208 trilyon lira vergi ödeyecek. Kamuoyuna da vergiden sonra 518 trilyon lira net kar açıklayacaktı.
Fakat BDDK’nın getirdiği yeni uygulamaya göre Akbank bilançosu enflasyondan arındırılınca, 2001 yılı brüt kar rakamı 253 trilyon liraya düşüyor. Akbank vergisini bu bilançodaki düşük kar rakamına göre değil klasik bilançoya göre hesaplanan kar üzerinden ödeyeceğinden vergi yükümlülüğü 268 trilyon liraya yükseliyor. O zaman ne oluyor? Düzeltilmiş bilançoya göre 253 trilyon lira zarar eden Akbank, 268 trilyon lira vergi ödeyeceğinden 2001 yılı faaliyet dönemi için vergi sonrası 15 trilyon lira zarar açıklıyor.
Bir de küçük banka örneği vereyim. Turkish Bank AŞ klasik bilançoya göre 25,7 trilyon lira brüt kar elde ettiği için 8,4 trilyon lira vergi ödeyecek ve 17,3 trilyon lira kar açıklayacaktı. Halbuki düzeltilmiş bilançoya göre kar rakamı 22,7 trilyon liraya düşüyor, vergisi 11,7 trilyon liraya çıkıyor, 11,0 trilyon lira net kar açıklıyor.
