ABD’de yıl içinde Kongre’nin daha önce onayladığı bütçe ödeneklerinin artırılmasının, borç tavanının yükseltilmesinin nasıl sorun teşkil ettiğini bir aydır izliyoruz.
Bizde bu tür sorunlarla karşılaşılmaz çünkü:
1) TBMM’de kabul edilen bütçenin uygulanması sırasında, yıl içinde hükümetler kolaylıkla ödenek artışı yetkisi alabilirler.
2) Bizde kamunun borçlanmasının tavanı yoktur.
Bizde TBMM’de önce yıllık bütçeler tartışılır. Oylanır. Kanunlaşır... Sonra gerekir ise yıl içinde TBMM’den ödenek artışı kararları alınır... Daha sonra da Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu ile bir yıl önceki uygulamaları karara bağlar. Daha doğrusu onaylar.
Bu arada hükümetin bir başka imkanı daha vardır. Yıl içinde ödenekler arasından aktarma yapılabilir.
Kesin hesaplar da oylanıyor
Maliye Bakanlığı 2012 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Tasarısı’nı hazırladı. Bakanlar Kurulu tarafından imzalanan tasarı TBMM’ye sunuldu.
Tasarıda yer alan bilgilere göre;
* Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin ödenekleri 2012 yılı bütçesinde 344.5 milyar TL olarak kararlaştırılmıştır.
* Yıl içinde TBMM kararı ile ödenek toplamı 357.8 milyar TL’ye yükseltilmiştir.
* Yılsonunda toplam harcama 353.6 milyar TL’yi bulmuştur.
Görülüyor ki, toplamda başlangıç ödeneği, yıl içinde yükseltilen ödenek tavanı ve de gerçekleşme rakamları arasında büyük fark yok. Ama bütçenin içinde ödenek aktarımları ve de ödenek aşımı söz konusu.
Tasarının 4’üncü maddesinin 3’üncü fıkrasında şu açıklama var: “Merkezi yönetim kesin hesap cetvelinde gösterildiği üzere, kamu idarelerinin 2012 yılı ödenek üstü giderlerini karşılamak üzere;
a) Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri için toplam 15.0 milyar TL.
b) Özel bütçeli idareler için toplam 17.9 milyar TL tamamlayıcı ödenek kabul edilmiştir.”
Gizlisi saklısı yok
Hükümet’in TBMM’ye sunduğu kesin hesap kanunu tasarısında yer alan bu “ödenek üstü tamamlayıcı ödenek”, Sayıştay’ın TBMM’ye gönderdiği “Genel Uygunluk Bildirim Raporu’nda, “kanuna aykırı bir uygulama” olarak değerlendirildi.
Son günlerde tartışma konusu olan işte bu bütçe içi ödenek artırımı işlemidir.
Ancak bir gerçek var. Hükümetin “tamamlayıcı ödenek” işlemini gizlemesi, bunun Sayıştay raporunda açıklanması söz konusu değil. TBMM’ye sunulan tasarıda bu konuda bilgi var.
Gelelim kamu borcu limiti konusuna. Bizde kamu borcu için sınırlama yok ama kesin hesap kanunlarında kamu borç stoku hakkında da bilgi veriliyor.
2012 yılı Kesin Hesap Kanunu tasarısında ise, 2011 yılı sonu için verilen bilgiler şöyle;
* Devletin iç borcu 2010 yılı sonunda 368.8 milyar TL iken 2011 yılı sonunda 386.5 milyar TL olmuştur.
* Devletin dış borcu 151.4 milyar TL’den 146.3 milyar TL’ye gerilemiştir.
Görülüyor ki ABD’de yönetimi üzen, ekonomiyi kilitleyen sorunların benzeri bizim için söz konusu değil. Bizim hükümetimiz hem bütçe ödenekleri hem borçlanma konusunda çok rahat.
