Can pazarında ekmek parası

Afganistan'da Kabil - Kandahar karayolu inşaatının şantiyesine ait araca pusu kuran Taliban üyeleri aracı koruyan Afgan askerler ile silahlı çatışmaya girdi. İki Afgan askeri ile şantiyede çalışan 29 yaşındaki Türk mühendis Tolga Erdem vuruldu, öldü. Taliban, şantiye şefi Karayolları'nın eski mensuplarından 50 yaşındaki mühendis Salih Aksoy ile tercümanını kaçırdı.
Taliban daha önce de Kabil - Kandahar karayolunu yapan bir başka şantiyeye baskın düzenlemiş, Gülsan - Çukurova şantiyesi mühendislerinden Hasan Önal'ı kaçırmıştı.
Kabil - Kandahar karayolunu dört Türk inşaat firması, dört bölüm halinde inşa ediyor. Baskına uğrayan şantiye Kabil'e 250 km. uzaklıkta. Yüzün üstünde Türk müteahhidi Afganistan'da 413 milyon dolarlık iş yapıyor. Türk taahhüt firmaları, Gülsan, Kolin, Çukurova, Tepe, Yüksel, Mensel, Makimsan, Seyaş, Zafer, Delta, ZMD, Enteş, Limak, Sürcon, Karizma, Çapı inşaat ve mühendislik şirketleri Afganistan'da iş almış, kontrat yapmış, şantiye kurmuş, işe başlamış durumda.
Bu şantiyelerde yüzlerle Türk mühendis, binlerle Türk işçi çalışıyor.
Afganistan'da değişik yol yapımı projelerini üstlenen Gülsan - Çukurova Ortak Girişimi yöneticisi yüksek mühendis Mehmet Gül, 6 bin metrekare büyüklüğündeki şantiyelerinde Türkiye'den götürdükleri 600 işçi ve mühendis ile değişik bölgelerde yollar yaptıklarını anlatıyor.
Mehmet Gül'den öğrendiğime göre, Türk müteahhitlerinin Afganistan'da tek sorunları "güvenlik". Başkent ve ana yollar dışındaki bölgelerde büyük sorunlar yaşanıyor.
Türk müteahhitler, mühendisler ve işçiler Amerikan ve Afgan askerlerin koruduğu şantiyelerde yaşıyor ve çalışıyor. Türkler Afganistan'da ekmek parası için "can pazarında boğuşuyor".
Anlaşıldığı kadarı ile, işlerin çoğu "sub - contrat", olarak Amerikan firmalarına bağımlı işler. Çünkü büyük projelerin finansmanını genelde ABD hükümeti karşılıyor. Dünya Bankası ile Asya Kalkınma Bankası tarafından finanse edilen işlerde ise Türk müteahhitlerinin doğrudan bağlantı şansının bulunduğuna işaret ediliyor.
Dışişleri Bakanlığı Afganistan ve Irak Koordinatörü Ahmet Rıfat Ökçün, Levent Akbay ile yaptığı söyleşide, "Afganistan, tarihin her döneminde kavşak noktası oldu. Şimdi para da var... Türk müteahhitleri ile ihracatçıları Afganistan pazarına önem vermeli" diyor. Ökçün, müteahhitlerin önemli işler almalarına karşılık ihracatın hala 25 milyon doları geçmemesinden yakınıyor. Pakistan ve İranlıların Afganistan iç pazarından yararlanmalarına dikkat çekiyor.
Ahmet Rıfat Ökçün'e göre biz genelde Irak'tan büyük bekleyiş içinde olduğumuz için Afganistan'ı ihmal ediyoruz. Halbuki Irak'ta ne olacağı işlerin nasıl açılacağı belirsiz olmasına karşılık Afganistan'da da pazar canlanmaya başlamış durumda. Ve de Afganistan'da para var.
Türk Müteahhitler Birliği'nin açıkladığı rakamlara göre, Türk müteahhitlik firmaları yurtdışında iş almaya başladıkları 1972 yılından bu yana 51 ülkede toplam 38 milyar dolarlık 1.564 iş üstlendiler. Aldıkları işlerin 30 milyar dolarlık bölümünü tamamladılar. Devam eden işlerin toplam proje toplamı 8 milyar dolar.
Türk müteahhitlik firmaları en büyük işleri sırasıyla, Libya, Rusya, Suudi Arabistan, Türkmenistan, Kazakistan, Irak ve Pakistan'da yaptılar.
2003 yılında Türk müteahhitlik firmaları yurtdışında 1.0 milyar dolarlık iş üstlendiler. Geçen yıl, Rusya'dan sonra en çok Afganistan'dan iş alındı. Afganistan can pazarı ama... Ne yaparsınız ki, "memlekette evlad - ü ayal" var... Ve ekmek bekliyor!.. İş nerede, ekmek orada...