Güngör Uras

Güngör Uras

guras@milliyet.com.tr

Tüm Yazıları
Haberin Devamı


Yarınki, pazartesi gecesi Hıristiyanlar için önemli bir gecedir. Çok kimse bu geceyi İsa’nın doğum günü olarak bilir. Halbuki İsa’nın doğum günü yoktur. Bu gecenin "yeni yıl" ile de ilgisi yoktur. Bu gece Hıristiyanların "Epiphany" diye isimlendirilen yortularından kaynaklanan dini kökenli bir gecedir.
Hıristiyanlar her yıl 6 Ocak’ta Epiphany diye isimlendirilen "yortu"da, (1) İsa’nın beden alıp dünyaya gelişini, (2) Sekiz günlük iken sünnetini, (3) Kırk günlük iken mabede sunuluşunu, (4) On iki yaşında din adamlarıyla konuşmasını, (5) Otuz yaşında vaftizci Yahya tarafından vaftizini bir arada ve tek bir günde kutlardı.
Roma’da ise, değişik putlara tapanlar 25 Aralık’ta gündönümünde, güneşin yükselişine dayalı olarak "güneş sembolü ışığı taparak" değişik eğlenceler düzenlerlerdi. Bu eğlenceler Hıristiyanlığın ahlak anlayışına ters, çarpık eğlencelerdi.
Hıristiyan dinini Roma’da yaymaya çalışan din adamları, 6 Ocak Epiphany yortusu kutlamaları arasında yer alan beş farklı kutlamadan "İsa’nın beden alışı" kutlamasını 25 Aralık gününe çekti. Böylece Milat’tan Sonra 354 yılından itibaren 25 Aralık kutlamaları Roma’da, "İsa’nın beden alışı" kutlamalarına dönüştü.
İstanbul’daki kilise ise 26 yıl sonra 386 yılında 25 Aralık kutlamaları için emir çıkardı. O tarihten bu yana Hıristiyanlar için 25 Aralık kutsal bir gündür. Ermeniler 6 Ocak’taki Epiphany kutlamalarını sürdürür. 24 Aralık gecesinin Christmas / Noel gecesi olarak adlandırılmasına ise 597 yılında başlanmıştır.
Hıristiyan kiliselerinde ekmek ve şarap ayinine verilen isim olan "mass" ile, İsa’nın isminin "Christ"inin bir araya gelmesi ile "Christmas" kelimesi ortaya çıktı. "Noel" kelimesi ise Latin dilinde İsa’nın beden alışı anlatılırken kullanılan "nativitatis / natalis" kelimesinden "derive" oldu.
Noel’lerde çocukları sevindiren "Noel Baba"nın vatanı Türkiye’dir. Noel Baba’nın Myra (bugünkü Demre) şehri başpiskoposu St. Nicholas olduğuna inanılır. St. Nicholas parasızlık nedeniyle evlenemeyen şehrin fakir kızlarına yardım etmeye niyetlenir. Bir gece dama tırmanarak bacadan aşağıya bir kese altın adar. Altın torbası yıkanıp, kuruması için ocağa asılan çorabın içine girer. Ertesi sabah çorapta altın bulan kız sevinir.

St. Nicholas’ın ünü Avrupa’ya yayılır. Avrupalılar "Christmas / Noel" gecesi St. Nicholas gibi hediye dağıtarak başkalarını sevindirir. Ocağın içine çorap asarak hediye bekleyen çocukların çoraplarının içine hediyeler koyar. Noel Baba’nın sekiz Ren geyiği tarafından çekilen "uçan arabası / kar kayağı" imajı William Gilley’in bir çocuk şiirinden kaynaklanır. Beyaz sakallı, kırmızı giysili Noel Baba çizimi ise İsveçli Haddon Sundblom isminde bir ressamındır. Bu resim, karışımında "kokain" bulunduğu gerekçesi ile çocuklara içirilmeyen Coca Cola’yı çocuklara sevdirmek, yaz içkisinin kış aylarında da içilmesini teşvik etmek amacıyla 1931 yılında başlatılan bir reklam kampanyası için çizilmiştir. Önce yılbaşında dağıtılan Coca Cola takvimlerinde kullanılan çizim, daha sonra Noel Baba sembolü olarak benimsenmiştr.
Christmas / Noel için süslenen çam ağaçları, gündönümünde giderek gücünü yitiren güneşe "güç vermek" için "sunulan", yeşili simgeler. Çam ağacının yeşili hiç ölmez. Çam ağacına asılan lambalar "batan güneş"i uğurlamak için yakılan "ışıkötır.