Yılbaşında ABD doları 1.432.500 TL’ye, euro 1.298.500 TL’ye satılıyordu. Euronun satış fiyatı doların satış fiyatının yüzde 90.64’ü idi. Bu orana, "dolar/euro paritesi" deniliyor. Euro paritesi 83.00’lere kadar düştükten sonra dün 99.89’a tırmandı. Açık anlatımıyla dolar fiyatını yakaladı. Bunun anlamı doların çöküşü, euronun tırmanışıdır. Dün dünya piyasalarında iki haber yankı yaptı:
(1) George Soros, doların önümüzdeki kısa sürede değerinin üçte birini kaybetmesinin sürpriz sayılmayacağını söyledi.
(2) Bilançosunu 4 milyar dolara yakın şişirerek sahte kar açıkladığı anlaşılan WorldCom’dan sonra ünlü Amerikan firması Xerox’un da son beş yılda bilançosunu 2 milyar dolar dolayında şişirerek karını olduğundan fazla gösterdiği öğrenildi.
(3) Euro, dolar karşısında değer kazandı. Bir euronun dünya piyasalarındaki değeri doların değerinin 99.89’una tırmandı.
Bir açıklaması ile Rusya krizini, bir başka açıklaması ile Asya krizini ateşleyen George Soros, doların kısa sürede üçte bir değer kaybedeceğine ilişkin tahmininin nedenlerini şöyle açıkladı:
(1) ABD borsalarında hisse senetleri işlem gören Enron, WorldCom ve Xerox gibi tanınmış firmaların, bilançolarının sahteliği ve de halkın kandırılmasıyla ilgili haberler, ABD şirketlerine güveni sarstı. Bu güven bunalımı ABD borsalarından para kaçışına neden olacak.
(2) Bush yönetimi, "Dünyayı kurtarmaya soyundu". Ekonomiyi ihmal etti. Ekonomi ile ilgileneceğine ilişkin bir bekleyiş de yok. Bu durum sermayeyi kaçırıyor.
(3) Terör korkusuna, ekonominin daha kötü olacağı korkusu da eklenir ise, Amerikan tüketicisi harcamaları kısacak, ekonomi daha kötü duruma düşecek.
ABD ekonomisini ayakta tutan, coşturan ve koşturan, dünyanın dört bir köşesinden ABD’ye akan sermayedir. Bu para akımı nedeniyle ABD ekonomisi dış ticaret açığı verse de, ülke bundan etkilenmemektedir. Ama fon akımı kesilir ise, aynen "sıcak paranın" Türkiye gibi ülkelerden geri kaçışında olduğu gibi, ABD ekonomisi de sarsılır.
Sayın okuyucularım, şimdi olan budur. Dünyadaki para akışının yönü değişti. Para şimdi ABD yerine Avrupa’ya akıyor. Avrupa parası güçleniyor, ABD parası zayıflıyor.
Yılbaşından bu yana dolar, euro karşısında yüzde 10 değer kaybetti. Soros’un tahminleri gerçekleşir ise bu değer kaybı sürüp gidecek demektir.
Soros dolar üçte bir değer kaybedecek derken yılbaşından bu yana gerçekleşen yüzde 10’luk kaybı hesaba katmamış ise, durum daha kötü olur.
Bu gelişmeler Türk devletini de, Türk ekonomisini de, Türk halkını da çok ilgilendiriyor. Daha önce Alman markını bellemiş olan Türk halkı, euroya geçiş döneminde, Amerikan dolarına yatırım yapmaya başladı. Yabancı para tasarrufların çoğu ABD dolarına bağlandı. Bu gelişmeler karşısında ABD doları ile borçlananlar kazanıyor, tasarrufunu ABD dolarına yatıranlar kaybediyor.
Tasarrufunu euroya bağlayan kazanıyor. Euro ile borçlananın yükü artıyor.
