(1) Bu gelişme bizim dışımızda olan bir gelişme... Yapacak bir şeyimiz yok.(2) Bu gelişme kısa sürede bizim halkımızı sarsmaz. Hiç üzülen olmaz mı? Olur... Onlar (a) Avrupadan euro ödeyerek mal satın alan, ithalat yapan ithalatçılarımızdır. (b) Onlar, fiyatı euroya bağlı otomobil, otobüs, kamyon satın alanlardır. (c) Onlar, euroya bağlı kira ödeyenlerdir.(3) Buna karşılık sevinen olmaz mı? Olur. Onlar da ihracatının yarısını Avrupa ülkelerine yapan, mallarını euro ile satan ihracatçılarımızdır.(4) Devlet bundan zarar görmez mi? İthalatta büyük payı olan petrolü dolar ile satın aldığımız için ve de dış borcumuzun çoğu dolara bağlı olduğu için devletimiz az zarar görür...(5) Bu durumda bize ne?.. Ne olursa olsun diyebilir miyiz?.. Hayır diyemeyiz. Biz de dünya para piyasasının içindeyiz. Dolardaki, eurodaki hareket bizi de ilgilendirir.(6) Euro değerleniyor diye Avrupa ülkeleri sevinecek yerde neden telaşlanıyor? Çünkü euro değer kazanınca, Avrupa ülkelerinin dolar ile satılan mallara karşı rekabet güçleri azalıyor. Avrupa ülkelerinde zaten durgunluk var. Avrupada ekonominin büyümesi ihracata bağlı. Dünya pazarlarında kar oranları çok düşük. Fiyat rekabeti çok büyük. Euronun dolar karşılığının 1.25ten 1.30a çıkması, tüm fiyat rekabetini yok edebiliyor. Euro değerleniyor... Bir süre önce 1.25 dolar veren, 1 euro alabiliyordu. Şimdilerde 1.30 dolar vereceksiniz ki, 1 euro alabilesiniz... Ne olur? Fiyatlar nasıl dengeye oturur? Bunu kimse bilemiyor... Müdahaleyle bu işi düzeltmenin imkanı yok.(1) Euro kullanan ülkelerin dolar ve euroda tanzim satışı/tanzim alışı yaparak fiyatları oynatmaları mümkün değil. Çünkü piyasada dolanan para miktarı çok büyük. Avrupa ülkelerinin euronun fiyatını düşürmek için euro basarak piyasaya çıkarmaları mümkün değil.(2) Bu olayı ateşleyen ABDnin askeri harcamaları nedeniyle büyüyen bütçe açığı ve ABDnin güven yitirmesi. ABD, bütçe açığı büyüdü diyerek askeri harcamaları durduramaz. ABD, ekonomisini hareketlendirmek için vergi indirdi, faiz indirdi. Şimdi vergiyi artırarak, faizi yükselterek bütçe açığını kapatmaya kalksa, bu defa ekonomisi durur. Bunu da yapamaz.Açık anlatımıyla ABDnin de yapabileceği bir şey yok.Ekonomi denilen şey, sadece para ve rakamdan ibaret değil. Bu işin içinde insan bekleyişleri var. İnsanların güven duygularının değişimi var. İnsan psikolojisi var. Şu anda insanların bekleyişi doların değer kaybının süreceği ve euronun değer kazanacağı şeklinde. İşte bunun içindir ki, bu hareket başladı ve devam ediyor. Müdahale sorun çözmez Tabii ki bu hareketi izleyeceğiz. Ama şu anda halkımızın yapabileceği bir şey yok... Halkımıza diyemezsiniz ki, "Hemen doları bozdur, euro al... Euron var ise bozdur, ucuz ucuz dolar al... Türk liran var ise, fırsat bu fırsat, ucuz dolar al... Hayır... Hayır... Dolar yerine euro satın al... Daha da değerlenecek..." Bunları kimse söyleyemez. Bu tür spekülatif hareketlere sade vatandaş girer ise kaybetmeye mahkumdur...Bekleyip göreceğiz... Bu gürültüde euronun Türk lirası karşılığının yükselmesi de, doların Türk lirası karşılığının düşmesi de doğaldır. Ama dolar ile mal satıp euro ile mal almayan için bir sorun yok. Türk lirası ile euro alarak ödeme yapmayan için bir sorun yok... Cebinde, hesabında doları olanın doları aynen duruyor. Doların Türk lirası karşılığının veya euro karşısındaki değerinin değişmesi onu kısa sürede etkilemeyecek... Eurosu olanın eurosu gene euro. Eğer onu dolara veya Türk lirasına hemen çevirmeyecek ise, bu oluşum onu kısa sürede etkilemeyecek. Bu nedenle bekleyelim, görelim... Başka yapacak şey yok diyorum. guras@milliyet.com.tr Halk bekleyip görecek
