Gerçekçi kur nedir? (Dolar fiyatı ne olmalı?)
Merkez Bankası Türk Lirası’nın aşırı değerlenmesini, döviz fiyatının aşırı ucuzlamasını istemiyor.
Merkez Bankası Türk Lirası’nın “aşırı değerlenip değerlenmediğini”, “TÜFE Bazlı 2003=100 Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi”nden izliyor.
Bu endeks Türkiye’nin TÜFE değişimi ile ekonomik ilişkilerimizin yoğun olduğu ülkelerin TÜFE endeksleri harman edilerek düzenleniyor. 2003 yılında 100 olan döviz kuru endeksi 100’ün üzerine çıkmış ise, Türk Lirası değerlenmiş, döviz ucuz satılıyor demektir.
Merkez Bankası son bir yıldır endekste 120 sayısını sınır olarak bellemiş durumda. Anlaşıldığına göre, endeks 120’yi aşar ise, dövizin daha fazla ucuzlamaması için piyasaya müdahale edecek.
Endeks 120’yi aştı
2012 Ocak ayında 112.4 olan endeksin 2013 Ocak ayında 120.1’e yükseldiği açıklandı. Demek ki döviz fiyatı sınırı aşacak şekilde ucuzlamış.
“Dolar, euro neden bu fiyata satılıyor? Fiyatları şu olmalı, bu olmalı” diyerek ahkâm kesmek çok riskli bir iştir.
Bizler bu konuda ahkâm kesmeye cesaret edemiyoruz ama yabancılar bizim yerimize doların gerçekçi kurunu hesaplıyorlar. Dostum Prof. Dr. Asaf Savaş’ın yönlendirmesiyle, yurtdışında doların gerçekçi kurunun hesabı için yapılan iki çalışmaya ulaştım.
Yabancılar neler diyor?
(1) ABD’de bulunan ”Petersen Institute for International Economics“ isimli araştırma kuruluşu her yıl dünya ülkelerinin paralarının değeri ve para değerine bağlı risklerle ilgili olarak bir araştırma yayımlıyor. Geçtiğimiz ay yayımlanan “Estimates of Fundemental Equilibrium Exchange Rates” başlığını taşıyan araştırmaya göre, inceleme konusu 23 ülke arasında 2012 yılında parası en değerli ülke Türkiye. Türk Lirası yüzde 23 oranında değerli.
Türkiye’nin cari açığının (döviz açığının) milli gelire oranının yüzde 3’e düşürülmesi için, gerçekçi kur hesabına göre dolar fiyatının 2.31 TL olması gerekir.
(2)Uluslararası Para Fonu (IMF) her yıl üye ülkelerin döviz kurları ve bu kurların ülkelerin cari açıklarını nasıl etkilediği, borçlarını nasıl büyüttüğü konularını kapsayan bir rapor yayımlıyor. “IMF Pilot External Sector Report“ başlığını taşıyan ve temmuz ayında yayımlanan raporunda gerçekçi kur uygulamasının önemine değiniliyor.
IMF raporuna göre cari açığının milli gelire oranının yüzde 4’e çekilmesi şart. Bunun için de Türk Lirası’nın yüzde 10-20 oranında değer kaybetmesi gerekiyor. Bu hesaba göre ise doların gerçekçi kuru 2.00-2.20 TL olarak hesaplanıyor.
Tekrarda yarar var. Bu hesaplar Türkiye’de yapılan hesaplar değil. Benim yaptığım hesaplar değil. Ben “Doların fiyatı şöyle olsun, böyle olsun” diyerek bir şeyler söylemeye çalışmıyorum. Sadece “diyorlar” diyerek yabancıların dediklerini aktarıyorum.
