"Hesaben sermaye" şudur: Banka kurulurken 10 lira "taze para" sermaye olarak konulur. Sonra o 10 lira ile bir bina alınır. Her yıl binanın değerinin arttığı varsayılarak, o değer artışı "hesaben" sermayeye eklenir. Başlangıçta 10 lira olan sermaye ertesi yıl 20 lira, 30 lira olur... Derken efendim, bankanın kredileri donmuş dahi olsa, batmış dahi olsa onlara yüksek faiz tahakkuk ettirilir. Banka yıl sonu bilançosunda "hesaben yüksek kar etmiş" görünür. O kar rakamı da sermayeye eklenir... Böylece sermaye "hesaben" büyür de büyür... Bizim bankaların sermayelerinin büyük bölümü "hesaben sermaye"dir. 35 bin bankacı işsiz Banka sistemini adam etmek çok pahalıya mal oldu. BDDK Başkanının yaptığı açıklamalara göre, 79 bankadan 22si sistem dışına çıkarıldı. Banka sayısı 57ye düştü. 1.857 şubenin kapısına kilit vuruldu. 171 bin bankacının 35 bin 517si işten atıldı.Şubeleri kapatmak, çalışanları işten çıkarmak, belli oranda giderleri aşağıya çeker ama, önemli olan bankaların "likit sermaye yetersizliği"... Dünya ölçülerinde, dünya kaidelerinde "hesaben sermaye" "yuttur gitsin" kabul edilmiyor. Bir bankanın kredi vererek üstleneceği riskin sınırı, banka hissedarlarının bankaya koyacakları nakit veya nakit benzeri güçteki öz kaynak (sermaye) miktarına göre belirleniyor. Buna "sermaye yeterlilik oranı" deniliyor.IMF ve Dünya Bankası, Türk banka sisteminde "sermaye yeterlilik oranı"nın düzelmeden, banka sisteminin ayağa kalkamayacağını gördü. "Hesaben sermaye" ile banka sisteminin "yuttur gitsin" biçimde kamuyu ve halkı aldattığını, ama bunun doğru olmadığını anlatmaya çalıştı. Ve de denildi ki: "banka sisteminin yeniden yapılanması demek, sermaye yeterlilik oranının doğru dürüst çizgiye getirilmesi demektir. Sizin bunu yapacak kaynağınız yok. Biz size bu amaçla 4 milyar dolar borç verelim de bankaların sermayesini güçlendiriniz."Bunun üzerine BDDK, bankaların öz kaynaklarını "hesaben sermaye"den "nakit sermaye"ye dönüştürmede uygulanacak "dünya bankacılık ilkelerine uygun" usulleri açıkladı. Ama (1) Bankaların sermaye açıklarının 4 milyar doların da üstüne çıkabileceği endişesi (2) Ve de bankaların zorlaması ile öz kaynağın hesaplanma şekli gene sulandırıldı. Oyunun kaideleri değiştirildi. Gayrimenkulleri değerlendirecek "hesaben sermaye"yi büyütmenin kapısı açıldı. IMF destekli istikrar programının 3 temel hedefi var: (1) Kamu maliyesini disiplin altına almak, kamunun gelir giderini denkleştirmek. Kamu iç borcunu çevrilebilir yapıya kavuşturmak. (2) Enflasyonu aşağıya çekmek. (3) Banka sistemini "adam etmek." Açıklar belli olacak Ama banka yöneticilerinin kamuoyuna yaptıkları açıklamaya göre, gene "hesaben" sermayeler "tamam" çıkacak. İş Bankası Genel Müdürü gazetecilere, İş Bankasının sermaye açığı değil fazlasının olduğunu söyledi. Akbank, Yapı Kredi ve Garanti bankaları benzer biçimde açıklama yapmadı ama bu bankalardan da kamuoyuna "sermaye açıklarının olmadığı" konusunda haberler sızdırıldı. O zaman ne olacak? Banka sistemindeki yapısal değişim sadece şube kapatmak ve insan çıkarmak ile tamamlanmış mı sayılacak?En iyisi biraz daha bekleyerek, BDDKnın bankaların sermaye yeterlilik oranları ile ilgili açıklamasını görmek... guras@milliyet.com.tr BDDKnın "sulandırılmış - oyunun kaideleri değiştirilerek hesaplanmış" talimatı çerçevesinde hangi bankanın ne kadar sermaye açığı olduğu ortaya çıkacak.
