Ayşe Hanım Teyzem merak edecek de ben onu cevaplamayacak mıyım? Yüksek fizik mühendisi Adil Buyan'a sordum. Öğrendiklerimi Ayşe Hanım Teyzem'e aktardım.Her maddenin özelliğini taşıyan en küçük parçasına atom deniliyor. Dünya nasıl Güneş'in etrafında dönüyorsa, her maddenin içinde de + yüklü bir çekirdek etrafında dönen sayısız - yüklü elektron var. Her bir atomun içinde nükleon diye isimlendirilen bir çekirdek var. Bu çekirdek ise + yüklü protonlar ve yükü olmayan nötronlardan oluşuyor. Bunlar dünyada bulunan değişik maddelerin hepsinin içinde var. Ayşe Hanım Teyzem sordu: "Batı dünyası, 'İran uranyumu zenginleştiriyor' diyerek kıyamet koparıyor. ABD İran'a harp açmayı düşünüyor. Uranyum demek atom bombası demek mi? Uranyum denilen maddenin içinde de bütün bunlar var. Dışarıdan gönderilen uyarıyla uranyumdaki atomun içinde bulunan nötronun çekirdeğe çarpması sağlanıyor. Bu çarpmayla çekirdek parçalanıyor. Bölünüyor. Parçalanmayla farklı atomlar ve nötronlar ortaya çıkıyor. Bu parçalanmaya "fisyon" deniliyor. Parçalanma sırasında büyük miktarda enerji (sıcaklık) oluşuyor. Bu parçalanmanın (fisyonun) zincirleme etkisi var. Çok kısa sürede çok büyük enerji ortaya çıkıyor.Ayşe Teyzem, "Sen şimdi uranyum nedir, zenginleştirme nedir, onları anlat" dedi.Anlattım: Uranyum dünyanın çok yerinde bulunan bir maden. Bizde de var. Topraktan çıktığında içinde bulunan enerji yaratabilecek atomun miktarı binde 7 oranında. Bu "doğal uranyumlu santrallar"da kullanılabiliyor. Uranyum enerji kaynağı "Zenginleştirme tesislerinde" (ki bunlardan dünyada çok az var) uranyumun içindeki atom miktarı binde 7 oranından, yüzde 1.5, yüzde 4'e yükseltiliyor. Uranyumu yüzde 4 oranı kadar zenginleştirmek, barışçı amaçla kullanım için yeterli. Uranyumu yüzde 99'a kadar zenginleştirmek de mümkün. İşte o zaman atom bombası yapılıyor. Biz atom santralı yaparsak, doğal veya zenginleştirilmiş uranyum satın alacağız. Bunu santralın göbeğine oturtacağız. Dışarıdan nötron ışını vererek, uranyum içindeki zincirleme hareketi başlatacağız. Dışarıdan gönderilen nötron santralın göbeğindeki uranyum madeninin içinde bulunan atomların çekirdeğine çarpacak, atomlar bölünecek. Böylece büyük enerji çıkaracak. Bu işlem kendi kendine zincirleme olarak sürüp gidecek... Çıkan enerji suları ısıtarak buhar yapacak. Buhar tribünleri döndürerek, elektrik üretecek.Ayşe Hanım Teyzem, "Şimdilik bu kadar bilgi yeter. Hiç olmazsa neyin ne olduğunu anladım" dedi. guras@milliyet.com.tr Ya bomba ya elektrik
