İş Bankası’nın sermayesinin yüzde 45’i banka çalışanlarının yardım sandığına ait. Yüzde 27’si halka satıldı. Borsada işlem görüyor. Yüzde 28’i CHP’nin üzerine kayıtlı. İş Bankası’nı genel kurulun seçtiği 10 üye ile genel müdürden oluşan 11 kişilik yönetim kurulu yönetiyor. Genel kurulda oy çokluğu, banka çalışanlarının yardım sandığı temsilcilerinde. Onlar 6 üye seçiyor. CHP 4 üye seçiyor. Açık anlatımıyla İş Bankası’nda yönetim yetki ve sorumluğu banka çalışanlarının sandığında. Sandık yönetimi kimlerde ise, bankayı da onlar yönetiyor.
İş Bankası’nın CHP üzerine kayıtlı yüzde 28 hissesi, Atatürk’ün hissesi. Atatürk kendine ait yüzde 28 hissenin yönetim hakkını CHP’ye, hisselerin gelirini Türk Dil ve Tarih Kurumu’na bırakmıştı. CHP’nin bu hisselerden yararı 4 partilinin yönetim kurulu üyesi olarak ücret alması. İşte o kadar. Dil Tarih kurumlarının yararı, yıllık temettü (kar payı) geliri.
Atatürk’ün ölümünde İş Bankası sermayesi küçüktü. Ve de Atatürk bu küçük sermayenin yüzde 28’ine sahipti. Ama 1938 yılından bu yana 63 yıl geçti. İş Bankası’nın sermayesi büyüdü. Sermaye artışlarına ne CHP, ne Dil Tarih Kurumu katıldı. Atatürk’ün payını sabit tutmak için sermaye artış payını Atatürk adına Hazine ödedi. Şimdi, aslı Atatürk’e ait olan, bedelini Hazine’nin ödediği yüzde 28 payın yönetim kurulunda temsil hakkı CHP’nin, temettü payını her yıl tahsil etme hakkı Dil ve Tarih Kurumu’nun.
İş Bankası, Türkiye’nin en büyük özel bankası. Bu sermaye yapısı bankanın gelişmesini, büyümesini köstekliyor. Banka sistemi yeni bir yapılanma içinde. Büyük bir devlet deneyimi olan, iktisatçı Çetin Hacaloğlu, İş Bankası’nı rahatlatacak, Atatürk hisselerini yararlı bir amaca yöneltecek ve de Hazine’ye imkan getirecek bir formül ortaya attı.
Çetin Hacaloğlu’nun, uzun araştırmalara dayalı formülü şöyle:
(1) İş Bankası’nın bugünkü borsa değeri 7.5 milyar dolar. Kriz öncesi normal dönemde 15 milyar dolardı. İş Bankası’nın sermayesinin yüzde 28’lik payı normal dönemde 5 milyon dolar, bugün 3 milyon dolar eder.
(2) Atatürk’ün vasiyetnamesinde taraf olan CHP ile Dil ve Tarih Kurumu hakları kurulacak "Atatürk Eğitim Fonu"na devredilir.
(3) Vakıf statüsünde kurulacak Atatürk Eğitim Fonu’nun amacı, Türk gençlerine, yurt içinde ve dışında eğitim bursu sağlamak, okullara bilgisayar hediye etmek, gençlerin eğitim imkanlarını geliştirmek olarak belirlenir.
(4) İş Bankası’ndaki Atatürk’ün yüzde 28’lik hissesi yerli ve yabancı yatırımcılara blok olarak veya dağınık biçimde satılarak en az 3 milyar dolar imkan elde edilir. Bu 3 milyar dolar Atatürk Eğitim Fonu’na devredilir. Atatürk Eğitim Fonu bu 3 milyar dolar ile Hazine’nin çıkaracağı 20 - 30 yıl vadeli dövizli tahvil satın alır.
(5) Hazine’nin dövizli tahvilinden Atatürk Eğitim Fonu’na her yıl 250 - 300 milyon dolar faiz geliri gelir. Bunun bir bölümü Atatürk’ün vasiyeti gereği CHP ile Dil Tarih Kurumu’na verilir. Kalanı ile en az 300 bin gence her yıl (ayda 100 milyon lira gibi) eğitim bursu dağıtılır. Okullara bilgisayar alınır.
Bu çok önemli düzenleme bugünlerde hemen yapılabilecek bir iştir.
