İstanbul Büyükşehir Belediyesi iki önemli yatırım yaptı. Halkı çok ilgilendiren bu iki yatırım ile ilgili haberler gürültüye gitti.
Bu iki yatırım da çöp ile ilgili. Çöpler toplandığında çöpün önemini unuturuz. Çöp toplama işi aksar ise kıyameti koparırız.
Bu nedenle anlatıma önce çöpten başlayalım. İstanbul’da 28 ilçe 13 belde belediyesi her gün 1.200 dolayında kamyon ile sokak sokak, dolanarak 8.200 ton çöp topluyor. Belediyeler topladıkları çöpü götürerek Büyükşehir Belediyesi’nin kucağına yığıyor.
Büyükşehir Belediyesi bu çöpleri çevreye zarar vermeden depolamak amacıyla Anadolu yakasında Ümraniye’de, Avrupa yakasında Kemerburgaz’da iki "Düzenli Depolama Alanı" oluşturdu. Bu alana gelen çöpler preslenerek toprak altına gömülüyor. Ümraniye depolama alanının ömrü 30 yıl, Kemerburgaz’ın 20 yıl. Almanya’da bir kişinin bir günlük çöpü 1.200 gram veya 1.500 gram. İstanbul’da 950 gram. Çöp içindeki değerli maddelerin ayrımından sonra Almanya’da depolamaya giden çöp kişi başı 350 gram, bizde ayrım yapılamadığından 850 gram. Bu nedenle bizde çöplükler çabuk doluyor.
Çöpün yarısı organik
Almanya’da çöpün yüzde 80’i kağıt, cam, plastik eşya, metal ambalaj artığı gibi değerli atıklardan oluşuyor. Çöpün içindeki organik madde (karpuz kabuğu, yemek artığı, ekmek gibi şeyler) yüzde 5’i geçmiyor. Bizde çöpün yüzde 50’sini organik madde oluşturuyor.
Belediyenin Çevre Koruma Daire Başkanı Mustafa Öztürk’ten aldığım bilgiye göre, çöp toplamada şimdilik tıbbi atıklar ayrı toplanıp ayrı depolanıyor. Yakında halkın çöplerini farklı renklerdeki depolama torbalarına koymaları istenilecek.
Bizim çöplerin içinde organik atıkların payı yüzde 50 olduğu için bunların değerlendirilmesine öncelik verildi. Hedef Kemerburgaz düzenli depolama tesisinin 20 yıllık ömrünü uzatmak. Büyükşehir Belediyesi Kemerburgaz’da çöpten gübre üretecek bir tesis kurdu. Bu gübreye kompost (toprak zenginleştirici) adı veriliyor. Kompost tesisi için belediye 50 milyon dolar yatırım yaptı. Özellikle pazar yerleri, market ve restoranlarda biriken, sebze, meyve, çiçek ve bitkisel maddelerden oluşan çürümeye müsait organik atıklar bu tesiste işlenerek kompost haline dönüştürülüyor. İstanbul’un varlıklı mahallelerinden toplanan içeriği zengin çöpler de bu tesiste değerlendiriliyor. Tesisin günlük çöp işleme kapasitesi bin ton. Tesis her gün toplanan çöpün yaklaşık yüzde 15’ini işleyerek, her gün 250 ton kompost üretiyor. Bu kompost belediyenin şehir içindeki yeşil alanlarında, parklarda kullanılıyor. Bir ton kompostun belediyeye maliyeti 30 dolar. Burada maliyet kompostun maliyetinden çok, bin ton çöpü yok etmenin, kullanılabilir hale dönüştürmenin maliyeti...
Kemerburgaz çöplükleri
Gelelim çöpten elektrik elde etmeye... Sevilay Yılmaz Hanım’dan öğrendiğime göre, daha önceleri vahşi depolama alanı iken (vahşi depolamada kamyon çöpü döküp gidiyor. Düzenli depolamada çöp preslendikten sonra, kalıp halinde toprağın altına gömülüyor) 1995 yılında kapatılan Kemerburgaz çöplüğündeki çöpler, "için için" yanmaya devam ediyor. Bu yanma ve gaz çıkarma daha 15 yıl devam edecek. Kemerburgaz vahşi çöp depolama alanından çıkan gaz, metan gazı. Hem sağlığa zararlı hem çevreye. Sera etkisi ile güneşin ışınını zararlı hale dönüştürüyor. Bu çöplükteki yaklaşık 8.2 milyon metreküp çöpün çıkardığı gazları toplamak için 180 kuyu açıldı. Bu kuyulardan çıkan gazlardan elektrik üretmek için Büyükşehir Belediyesi 6.5 milyon dolar yatırım ile bir elektrik fabrikası kurdu. Bu elektrik fabrikası çöplerden çıkan gaz ile her gün 10 bin konutu aydınlatacak kadar elektrik üretiyor. Bu elektrik TEDAŞ’a satılıyor. TEDAŞ aldığı elektriği İstanbul şehrine dağıtıyor. Bedelini de belediyenin elektrik faturasından düşüyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin yaptıkları hoşuma gitti. Sayın okuyucularıma da anlatayım istedim...
