İstanbul için iki farklı enflasyon

İstanbul Ticaret Odası'nın (İTO) belirlediği enflasyon, Devlet İstatistik Enstitüsü'nün (DİE) belirlediği enflasyonun üzerinde.
İTO'nun enflasyonu izleme şekli ile DİE'ninki farklı. Farklı ama bugüne kadar belli yönde, uyum içinde giden rakamların son üç ayda birbirinden uzaklaşmaya başlaması DİE enflasyonunun daha düşük seyir göstermesi dikkati çeker oldu.
- Haziran ayında İstanbul'da tüketici fiyatları DİE'ye göre yüzde 1.2 arttı. İTO'ya göre İstanbul'da ücretliler geçinme endeksindeki artış yüzde 1.6 oranında.
- Gene haziran ayında, DİE'ye göre Türkiye'de toptan eşya fiyatları artışı yüzde 0.3 iken, İTO'ya göre İstanbul'da toptan eşya fiyatları yüzde 2.3 oranında arttı.
Haziran ayındaki farklılıkları bir yana atarak 2000 yılının ilk altı ayındaki birikimli fiyat artış oranlarına bakalım:
- DİE'ye göre İstanbul'da altı aylık tüketici fiyatları artışı yüzde 17.9 iken, İTO yılın ilk yarısında İstanbul ücretliler geçinme endeksindeki artışı yüzde 19.7 olarak belirledi.
- DİE'ye göre Türkiye'de ilk altı ayda toptan eşya fiyatları artış oranı yüzde 18.5'tir. İTO ise, İstanbul'daki toptan eşya fiyatları artış oranını 22.5 olarak açıklıyor.
DİE'nin izlediği enflasyon ile İTO'nun izlediği enflasyonun farkını sayın okuyucularıma anlatayım da sonra rakam farklılıklarındaki eğilimi yorumlayayım.
- DİE, farklı tüketim kalıplarına dayalı olarak İstanbul ilindeki tüm tüketicilerin enflasyonunu hesaplar. İTO ise İstanbul ilinde yaşayıp, ücret ile geçinen (dikkat buyurunuz sadece ücret ile geçinen) insanları etkileyen enflasyonu izler.
DİE, tüm ülkede kamu ve özel sektörde toptan ticarete konu olan farklı malların toptan fiyatlarındaki değişimi belirler. İTO ise sadece İstanbul ilinde işlem gören belli malların toptan satış fiyatlarındaki değişimi izler.
Mal farklılığı, endeks hesabında her fiyatın taşıdığı ağırlığın farklılığı nedeniyle İTO'nun enflasyon rakamının DİE'nin enflasyon rakamı ile aynı olmasına imkan yoktur.
Fakat "eğilim" olarak iki farklı kuruluşun enflasyon tespitleri birbiri ile genelde uyum içinde olmuştur.
Uyum içinde olmuştur da... İTO'nun enflasyonu bugüne kadar DİE'nin enflasyonunun altında seyretmiştir. Geçen yılın ilk altı ayında İTO'nun ücretliler geçinme endeksindeki artış yüzde 21.0, DİE'nin İstanbul'da tüketici enflasyonu yüzde 23.2'dir. Geçen yılın ilk yarısında İTO'nun İstanbul toptan eşya enflasyonu yüzde 20.8, DİE'nin 26.3'tür.
Ama bu yıl ne olmuş ise (endeks maddeleri ve ağırlıkları değişmediği halde) eğilim değişmiş, DİE'nin enflasyonu İTO enflasyonunun altında seyretmeye başlamıştır.
DİE'nin aylık enflasyon rakamları azar azar geride kalma eğilimi içine girmiştir. Aylık olarak azar azarlık gerileme altı aylık birikimli rakamda büyük fark ortaya çıkarmaktadır.
Yazımın altındaki tabloya bakarak siz 1999 ve 2000 yıllarındaki farkı görünüz. Kendi enflasyonunuzu hesaplayınız. Söyleyiniz bakalım:
- İstanbul'da toptan eşya fiyatlarındaki altı aylık birikimli artış yüzde 22.5 midir, yoksa 18.5 midir?
- İstanbul'da yaşayan bir ücretli için altı aylık enflasyon yüzde 19.7 midir, yoksa 17.9 mudur?



Yazara E-Posta: guras@milliyet.com.tr