"Vukuatlı nüfus kütüğü örneği" istediler. Bunu almak için dün İstanbul’da Beşiktaş Nüfus Müdürlüğü’ne gittim. Beşiktaş Kaymakamlığı binasının alt katı Nüfus Müdürlüğü’ne ayrılmış. Banka veznesi benzeri iki veznede iki hanım oturuyor. Birine yaklaştım. Ne istediğimi sordu. "Nüfus cüzdanınız yanınızda ise, içeri geçiniz" dedi. İçeri geçtim. Bankonun başında önünde bilgisayar olan bir hanım nüfus kadığımı aldı. Önündeki bilgisayarda birkaç işlem yaptı. Yazıcıdan çıkan kağıdı mühürledi. İmzaladı. Bana verdi. Bütün bunlar inanamayacaksınız beş dakikadan az zamanda, örneğin iki veya üç dakikada oldu.
Daha önceleri nüfus idarelerine işi düşen ve Beşiktaş Nüfus Müdürlüğü’nün eski durumunu bilen bir vatandaş olarak şaşırdım. Bilgisayar başında benimle ilgilenen hanım Nüfus Müdürlüğü’nün şefi Ayşe Bayraktar imiş. Müdire Handan Tüfekçi ile konuştum. Memnuniyetimi duyurdum.
Efendim, bizim aile kütüğümüz Osmanlı döneminden bu yana Beşiktaş’a kayıtlıdır. O nedenle kütük kayıtlarımız "eski yazı" ile yazılı idi. Önceki yıllarda bir işlem gerektiğinde, eski yazı bilen bir görevlinin yardımı olmadan önce kütük defterini, sonra da kütük defterindeki sayfayı bulamaz, yeni yazıya dönüştürtemezdim.
Müdire hanımdan öğrendiğime göre önce eski yazı kütükler yeni yazıya çevrilmiş. Sonra da 350 kütük defterindeki 220 bin isim bilgisayara geçirilmiş. Şimdi bütün kayıtlar bilgisayarda imiş. Defterler arşivde saklanıyormuş.
Olumsuzluklar içinde iyi bir şey yakalamış olmanın mutluluğu ile Ankara’da Nüfus İşleri Genel Müdürü’nü buldum. Göreve yeni atanan İlhan Atış, MERNİS projesindeki gelişmeleri anlattı. MERNİS "Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi" projesinin kısaltılmış ismi. Bütün nüfus kayıtlarını bilgisayara geçirip merkezileştirme amacını güden bu projenin başlangıcı 1972 yılıdır. 1976 yılında programa alındı. 1980 yılında proje için Ortadoğu Teknik Üniversitesi ile anlaşmaya varıldı. 1986 - 1996 dönemi tarama ile geçti. 1996 yılında Dünya Bankası kredi verdi. 1997 yılında ek ödenek çıktı. Böylece ülkenin her yanındaki 923 nüfus müdürlüğünün her birine bir bilgisayar konuldu. Her nüfus idaresindeki kayıtlar bilgisayara girdi. Bu işleri 7 bin kadrolu nüfus idaresi yaptı. 7 bin personelin 6.200’ü bilgisayar eğitimi görerek defterden bilgisayara geçişi sağladı. Bu projenin son aşaması bilgisayarları birbirine ve Ankara merkezine bağlayacak iletim ağının (on - line) kurulmasıdır. Bununla ilgili ihale şu günlerde yapılıyormuş. Bu işin faturası 10 milyon dolarmış.
İletim ağı tamamlanınca ne olacak? Türkiye’de doğan, ölen, yaşayan kim var ise, bilgisayar ortamında izlenebilecek. Nüfus sayımına gerek kalmayacak. Çünkü her dakika ölenler çıktıktan, doğanlar eklendikten sonra Türkiye nüfusunun ne olduğu bilinebilecek.
Bu proje çerçevesinde şimdi her vatandaşın bir kimlik numarası var. 28 Ekim 2001 tarihi itibariyle kimlik numarası verilme işi tamamlanmış. Eğer kimlik numaranızı öğrenmek istiyorsanız ya nüfus müdürlüğüne başvuracaksınız ya da internette (www.nvi.gov.tr) adresine girerek kimlik numaranızın ne olduğunu göreceksiniz.
Nüfus İşleri Genel Müdürü diyor ki, Türkiye’nin en önemli iki sorunu (1) Vatandaşlarını, (2) Ülkedeki gayrimenkulleri bilgisayar ortamı içinde kayda geçirmektir. Vatandaşlar kayda geçirildi. Şimdi sıra gayrimenkulleri kayda geçirmekte... 2002 yılından sonra nüfus kağıtları da değişecek. Nüfus kağıtları "vatandaş kimlik numarası"na göre düzenlenecek.