Kira artışı nasıl hesaplanır?

Kirada sözleşme serbestisi vardır. Kiralayan ve kiracı kira artışlarını istedikleri şekilde belirleyebilir. İsterlerse dolara, isterlerse altına, buğday fiyatına bağlayabilirler. İsterler ise artış oranını sıfır, isterlerse yüzde 40 olarak tespit edebilirler.
Eğer kiralayan ile kiracı arasında yazılı-geçerli sözleşme yok ise, eğer kira artış oranı belirlenmemiş ise ve bu nedenle bir anlaşmazlık çıkmış ise ve de anlaşmazlık nedeni ile mahkemeye gidilmiş ise, (Yeni Borçlar Kanunu’nun 344‘üncü maddesine göre) konut kiralarının yenileme dönemlerinde belirlenecek artış, hakim tarafından bir önceki kira yılının Üretici Fiyatları Endeksi’ndeki (ÜFE) artış oranını geçmeyecek şekilde belirlenir.
Genelde bu durumlarda mahkeme TÜİK’ten bir önceki kira döneminde ÜFE’deki artışın ne
olduğunu sorar. Ve de buna göre, hakim ÜFE artışını geçmeyecek bir kira artışını belirler.

ÜFE yok Yİ-ÜFE var
Tekrarda yarar vardır. Bu ancak kiralayan ve kiracı arasında sözleşmenin olmaması halindeki uygulamadır. Sözleşme var ise sözleşme serbestisine göre, sözleşmedeki artış oranı uygulanır. Bu artış oranı ÜFE’nin altında da olabilir, üstünde de olabilir.
TÜİK artık ÜFE hesaplamıyor. ÜFE’nin yerini Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) aldı.
Demek ki mahkemelerdeki kira tespitlerinde bundan sonra ÜFE yerine Yİ-ÜFE’deki artış oranları esas alınacak.
TÜİK’in Yİ-ÜFE Kullanıcıları İçin Rehber isimli açıklamasında; Endekslerin Kullanılarak Fiyat Güncellemelerinin Nasıl Yapılacağı ve yıllık değişimin nasıl hesaplanacağı şöyle anlatılıyor:
Yıllık Değişim (%): Bir aya ilişkin endeks değerinin bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde değişimidir.
TÜİK’in açıklamasında anlaşmazlık halinde mahkemelerce kira tespitinde yıllık değişimin esas alınacağı da anlatılıyor.

Esas olan yıllık değişim
Yıllık değişim yanında bir de 12 aylık ortalama değişim var.
On İki Aylık Ortalamalara Göre Değişim (%): Son on iki aylık endeks ortalamasının, bir önceki on iki ay için endeks ortalamasına göre yüzde değişimidir. Endeks ortalaması endeks toplamlarının on iki sayısına bölünmesi suretiyle bulunan basit aritmetik ortalamadır. Aralık aylarında, ocak-aralık ortalamasının bir önceki yılın ocak-aralık endekslerinin ortalamasına göre yüzde değişimine denk gelir.
Nasıl enflasyon hesabında “yıllık değişim” bir önceki yılın aynı ayına göre yapılıyor ise, sözleşme olmaması nedeniyle mahkemelerce kira tespitinde de esas alınacak yıllık “Yİ-ÜFE endeksi değişimi”, bir yıl öncenin aynı ayına göre belirlenecek değişimdir.