Geçen yıl ekimde 100.0 olan sanayi üretimi bu yılın ekim ayında 109.8 oldu. İşte bu iki rakama bakılarak sanayi üretimi yüzde 9.8 arttı diyoruz.
Sanayideki büyümeyi nasıl izliyoruz?
Sanayi üretimindeki değişimi 3 farklı endeksten izliyoruz:
(1) 2005 yılı 100 esası ile düzenlene gelen klasik sanayi üretim endeksi.
(2) Yeni yayınlanmaya başlanan takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretim endeksi.
(3) Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretim endeksi.
- Sanayi nasıl büyüyor?
2010 Ekim ayında sanayi üretimi bir önceki yılın aynı ayına göre:
(1) Takvim ve mevsim etkisinden arındırılmamış endekse göre yüzde 9.8
(2) Takvim etkisinden arındırılmış endekse göre yüzde 12.8
(3) Takvim ve mevsim etkisinden arındırılmış endekse göre yüzde 14.0 oranında arttı.
Bunlar sanayide durumun genelde iyi olduğunu gösterir.
- İyilik ölçüleri nelerdir?
2005 yılı 100 esası ile düzenlenen mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış endekse göre:
- 2006 yılı sanayi üretim endeksinin 12 aylık dönem ortalaması 107.1’dir. 2007 yılında ortalama 115.1 olmuştur. 2008 ortalaması 114 1’dir. 2009 ortalaması 102.7’dir.
- Onar aylık endeks ortalamasına göre sanayi üretimi endeksi 2008’de 116.4 iken, 2009 yılında 101.2 olmuş, ortalama üretim 2010 yılı on ayında 115.4’e yükselmiştir.
- İlk on ayın bütününde ne oldu?
Önemli olan bu yılın ilk 10 ayında iniş çıkışlardan sonra ortalama sanayi üretiminin ne olduğudur. On aylık dönemde toplam sanayi üretimi ortalaması geçen yılın yüzde 14.0 oranın da üzerinde, 2008’in sadece yüzde 0.8 gerisinde. Ekim 2008 krizin başladığı dönem olduğuna göre, krizin başladığı günkü sanayi üretim çizgisine dönülmesi önem taşıyor.
- Baz etkisi nedir? Neyi ne ile karşılaştırıyoruz?
Bir önceki yılın aynı aylarıyla karşılaştırma önemlidir ama, bazı durumlarda yanıltıcı olabilir. Örneğin mevsim ve takvim etkisinden arındırılmamış (klasik) sanayi üretim endeksinde eylül ayında 2009 yılı endeksi 9.6 gerileme göstermiş, 2010 endeksi bu gerilemeye göre yüzde 10.2 artışı işaret etmiştir.
Ekim 2010 büyümesi yüzde 9.8 oranı bir önceki eylül ayının yüzde 10.2’lik büyüme oranından daha düşük olmuştur ama, geçen yılın ekim ayında sanayide yüzde 6.2 büyüme görülmüştü.
Açık anlatımıyla 2010 yılındaki yüzde 9.8 büyüme, geçen yılın ekim ayındaki yüzde 6.2 oranındaki büyümeye eklenen bir büyümedir.
Bu nedenle büyüme oranlarına bakarken dikkatli olmak gerekir. Endeks rakamlarını öncelikle inceleyerek, hangi rakamın hangi rakamla karşılaştırıldığına bakmakta yarar vardır.
- Artış veya iyileşme sürekli mi? Devam ediyor mu?
Sanayi üretiminde önemli olan üretim artışının istikrarlı büyümesidir. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış endekse göre Ocak 2010’den bu yana endeks 110.9 dan 121.7’ye tırmanırken haziran ayındaki yüzde 1.6 oranındaki gerileme ve eylül ayındaki sıfır büyüme dışında devamlı bir üretim artışı gerçekleşmiştir.
- Bütün bunlar ne anlama gelir?
- Bizde ekonominin lokomotifi sanayi üretimidir. Sanayi büyüyünce ticaret, ulaştırma, hizmet sektörleri de büyür. İstihdam artar. Sanayinin büyümesi Milli gelir rakamını büyütür.
- Önümüzdeki cuma günü 2010 yılı 3’üncü 3 aylık döneme ait Milli Gelir rakamları açıklanacak. Bekleyiş yüzde 6.6 -6.8 dolayında bir büyümedir.
- Büyüme beklenenin üzerinde olacak gibi. Ama daha da önemlisi ekim ayında sanayinin geçen yılın ekim ayındaki büyümenin üzerine yüzde 9.8 oranında büyümesidir. Ekim ayı 4’üncü 3 aylık dönemin ilk ayıdır. Kasım ayı kapasite kullanım oranı ekimin de üzerine çıkmıştır. Demek ki ekimdeki artış kasımda da sürdü. Aralık da canlı gidiyor.
4’üncü 3 ayda büyüme yüzde 5-6 oranında gerçekleşir ise 2010’un tamamında sürpriz bir şekilde yüzde 8 üzeri yüksek büyüme ile karşılaşabiliriz.
