Şu günlerde İngiltere’de bir tartışma sürüyor: "Şehir merkezine giriş yolları paralı yola dönüştürülebilir mi?" Eskiden "ağır bir komünist" olarak bilinen Londra Belediye Başkanı Ken Livingstone Londra’nın merkezindeki trafik sıkışıklığını hafifletmek için, merkeze girecek özel araçlardan her girişte para almaya karar verdi.
Ken Livingstone’nun "paralı geçiş" projesinin ana hatları şöyle: 7 milyon insanın yaşadığı Londra’da iş ve alışveriş merkezi şehrin tam "göbeğinde"... Gün boyu insanlar, "metro ve otobüs gibi toplu taşıma araçları varken", özel araçları ile veya taksi ile bu merkeze giriyor, akşam çıkıyor. Bazı işyerleri trafiğin en yoğun olduğu gündüz saatlerinde bu merkeze ticari araç sokuyor. Bu yüzden şehir merkezinde trafik düğümleniyor.
Bu "zaman ve para kaybı ile" ekonomiye yük oluyor. Şehir merkezine gündüz ticari araç sokanlar, toplu taşıma aracı yerine kendi araçları ile veya taksi ile gelmeyi tercih edenler bunun bedelini ödemeli. Şehir merkezine giren her özel araç ve taksi 5 İngiliz lirası (10 milyon TL), ticari araç 15 İngiliz lirası (30 milyon TL) giriş ücreti ödeyecek.
Ulaşım sorununun çözümüne harcanacak
Başkan Ken Livingstone, Londra’nın para ile girilecek merkezini geniş tutmuş. Park Lane, Marylebone Road, Tower Bridge, City Road ve Euston Road arası para ile girilecek bölge olarak belirlenmiş. Bu bölgeye 174 ayrı yoldan giriliyor. Uygulama için bu 174 yolun girişine ve bağlantı yollarına 700 kamera yerleştirilecek. Bu kameralar bölgeye giriş çıkış yapan araçların plakalarını okuyarak bilgisayara aktaracak. Bölgeye devamlı giriş yapmak isteyenlerin haftalık, aylık veya yıllık ücret bağlantısı yapmaları mümkün. Abonman bağlantısı olmadan bölgeye giriş yapanların, giriş yaptıkları günün akşamından önce, internetten, telefondan, banka hesabından veya gişeden 5 İngiliz lirası ödemelerini yapmaları gerekiyor. Gününde yapılmayan ödeme ertesi günü 40 İngiliz lirası, daha sonra 120 İngiliz lirası oluyor.
Giriş ücretleri ve cezalar belediyeye bağlı "Ulaşım Dairesi"ne gelir olarak gidecek ve Londra şehrinin ulaşım sorunlarının çözümünde kullanılacak. Paralı geçiş uygulaması iş günleri saat 06.30 ile 19.00 arasında düşünülüyor. Akşam ve tatil günleri geçişlerde ücret alınmayacak. Londra’yı bilmeyen sayın okuyucularıma ek bilgi vereyim ki, "İnsanlar kendi araçları ile ve taksi ile gitmeyip de ne yapsınlar?" sorusu akıllarına takılmasın.
Londra toplu ulaşım araçlarının en iyi çalıştığı şehir. Otobüs ve metro birbiriyle bağlantılı olarak şehrin her köşesine, özel araçtan, taksiden daha hızlı ulaşma imkanı sağlıyor. Bilet ücreti tek seyahat için 1 İngiliz lirası (2 milyon TL). Günlük, haftalık, aylık, yıllık toplu abonman kartı ile birinden inip öbürüne binerek en uzak yerlere gidip - gelme imkanı var. Londra için düşünülen paralı geçiş uygulamasına benzer bir uygulama yirmi yıl önce Singapur’da başlatılmış. Şehrin merkezine giren araçlardan makbuz karşılığı ücret alınmış. Sonra bu sistem elektronik ücretlemeye dönüştürülmüş.
Türkiye’de park sorunu bile çözülemedi
Melbourne ve Oslo’da da trafik yükü ağır belli yollar ücretli hale getirilmiş. Fakat Londra dışındaki uygulamalarda amaç, vergi toplamak. Londra Belediye Başkanı’nın arayışı ise şehir merkezindeki trafik tıkanıklığını ortadan kaldırmak. Uygulama konusunda şüphe taşıyanlar, "İnsanlar 5 İngiliz lirası ödemeyi göze alarak gene şehir merkezine akın eder ise ne olacak?" diye soruyor. Bu soruya verilen cevap şu: "O zaman da başkan giriş ücretini, çok kimsenin ödemeyi hazmedemeyeceği rakama kadar yükseltecek..."
Acaba İstanbul’da ve Ankara’da da benzer uygulamalar başlatılabilir mi? Bizde şehir merkezinde paralı giriş ile trafiği hafifletme arayışından önce yapılması gereken bir şey var.
Şehir merkezindeki tüm yolların iki yanına park eden araçlara göz yumulduğu için dört şeritli yollar iki şeride, iki şeritliler bir şeride iniyor. Kaldırımlara park eden araçlar yüzünden yayalar araç yoluna çıkmak zorunda kalıyor. Bunu önleyemeyen belediyeler şehir merkezine girişi nasıl paralı hale getirebilir ki?
