Serbest bölgelerin "özelliği" kalmadı

Biz neden serbest bölgeler kurduk? Serbest bölgeye yabancı sermaye geliyor. Yatırım yapıyor. Teknoloji getiriyor. İşçi çalıştırıyor. Türk firmaları ihracata dönük yatırımlarını burada yaptıklarında, vergi avantajı sağlıyor. Depolama ve ithalat ve ihracat işlemlerinde serbest bölgeler işadamlarına kolaylık sağlıyor.Serbest bölgede işyeri açacak, yatırım yapacak yerli yabancı şirketler TC Devleti'nden belli bir ücret ödeyerek 10 yıllık - 99 yıllık ruhsat alıyor. Buna göre yatırım yapıyor. 1985 yılından bu yana Türkiye'de 21 serbest bölge kuruldu. Serbest bölge denilen şey (basit anlatımla), etrafı tellerle çevrilmiş bir arazi parçası. Bu arazi parçası, gümrük ve vergi kanunlarının işlemediği bir yabancı ülke toprağı sayılıyor. Serbest bölgede üretim ve ticaret yapanlar Türkiye'ye gelir ve kurumlar vergisi ve diğer vergileri ödemiyor. Çalıştırdıkları işçiler için sadece SSK primi mükellefiyeti var. Serbest bölgelerin kapısında gümrük teşkilatı var. Bu kapıdan Türkiye'ye giren mallar ithalat sayılıyor, gümrüğe tabi. Bu kapıdan çıkan mallar ihraç edilmiş oluyor. Şimdiye kadar 648'i yabancı, 3228'i yerli toplam 3876 şirket ruhsat almış, yatırım yapmış, işyeri açmış. Üretim yapan 679'u yerli, 172'si yabancı toplam 851 şirket var.Serbest bölgelerde 34 bini işçi olmak üzere toplam 42 bin kişi çalışıyor.Serbest bölgelerde yatırım yapan işyeri açan yerli yabancı firmalar 1985 yılında çıkarılan 3218 sayılı kanunda belirtilen teşviklere, vergi bağışıklıklarına bakarak bu bölgelerde işe başlamıştı.Derken, 2004 yılında çıkarılan 3218 sayılı kanuna bir madde eklenerek serbest bölgelerde faaliyette bulunmak üzere ruhsat almış yerli yabancı şirketlere 1985 yılında kanunla tanınan bağışıklıklar ellerinden alındı.Serbest bölgede kurulmuş, depoculuk ve ticaret yapan yerli ve yabancı şirketlerin, Türkiye'nin herhangi bir şehrinde kurulmuş şirketlerden ayrıcalığı kalmadı. 3876 şirkette 42 bin işçi çalışıyor Serbest bölgelerde üretim yapan yerli yabancı şirketler gelir ve kurumlar vergisinden muaf ama, çalıştırdıkları işçiler 2008 yılından itibaren gelir vergisine tabi. Açık anlatımıyla, işçiyi serbest bölgede çalıştırmak ile Türkiye'nin herhangi bir yerinde çalıştırmak arasında bir fark kalmıyor.Serbest bölgelerde yatırım yapan, işyeri açan yerli ve yabancı firmalar değişen şartlarda bölgede kalmanın bir yarar sağlamayacağını ileri sürüyor.Serbest bölgeler konusunda deneyimli, serbest bölgelerde yöneticilik yapmış. Fahri Gökyayla ve Mustafa Karakuzey ile görüştüm. Anladığım kadarıyla, bu kanun değişikliğiyle Maliye Bakanlığı, serbest bölgelere girme hakları elde etti. Fakat serbest bölgeye Maliye girince de serbest bölgenin özelliği yok oldu.Serbest bölgelerin iş hacmi 2004 yılında 22.1 milyar dolar, 2005 yılında 23.3 milyar dolar, 2006 yılında 23.8 milyar dolar olarak gerçekleşti.Devlet Bakanı'nın açıklamasına göre 2000-2006 yılları arasında serbest bölgelere yatırım yapmak için Türkiye'ye 390 milyon dolar dolayında yabancı sermaye girdi. guras@milliyet.com.tr İş hacimleri 23.8 milyar dolar