Vakit "fitre ve zekat" vaktidir

770 milyon liradan fazla varlığı olan her Müslüman Ramazan ayı içinde fitre vermek yükümlülüğündedir.
Varlığı olan her Müslüman, bir yıl içinde varlığındaki artışın kırkta birini bu yıl zekat olarak dağıtmakla yükümlüdür. Ramazan ayında bunu yapar ise sevabı artar.
Fitre, Ramazan ayı içinde fakirlere verilen ve de en az miktarı din adamlarınca belirlenen sadakaya verilen isimdir.
Zekat, sahip olunan mal ve para miktarındaki artıştan Müslümanların her yıl yoksullara dağıtmakla görevli olduğu (yüzde 2.5) "kırkta bir hisse"dir.

Fitreyi kim verir?

Fitrenin dinen vacip olması ve de bir Müslümanın fitre vermekle mükellef olması için "akıl baliğ olması" ve de "nisap miktarı mala malik olması" yetişir.
Nisap, hadislerde belirlenen yoksulluktan zenginliğe geçme sınırıdır.
İstanbul Müftülüğü'nce nisap sınırı olarak belirlenen 80.18 gram altının 1999 yılı Ramazan ayında Türk lirası karşılığı 770 milyon liradır.
Böyle bir kişi hem kendisi hem de bakmakla mükellef oldukları için fitre verecektir. Her yaştaki çocukların ve hatta bayramın birinci günü imsak vaktine kadar doğan çocukların da fitrelerinin verilmesi gerekir.
Fitre, buğday, arpa, üzüm ve hurma cinslerinden aynen verilebileceği gibi, bunların bedellerinin verilmesi şeklinde nakden de olabilir. İstanbul Müftülüğü bu Ramazan ayı için en az fitre miktarlarını buğdaya göre kişi başına en az 750 bin lira, iyi kalite hurmaya göre 5 milyon lira olarak belirlemiştir.
Demek ki, en az 770 milyon lira varlığı olan, kişi başına en az 750 bin lira fitre verirken, normal varlıklı Müslüman kişi en az 5 milyon lira fitre verme yükümlülüğü altındadır.

Zekatı kim verir?

Zekat verecek kimsenin kul borcundan fazla paraya sahip olması gerekir. Ev, dükkan, mağaza gibi yaşamak ve işi görmek için gerekli olan nafakalarını sağlamakla görevli olduğu insanların bir yıllık masrafları, ev eşyası, giyecekler (yazlık ve kışlık olarak), binek hayvanları, bir sanat veya zanaatın uygulanması için gerekli malzeme, alet, ticaret amacı olmayan kitaplar, gerekli silahlar, zekata bağlanmamıştır.
Zekata tabi olan malın (nami) büyüyen bir mal olması şarttır. Çünkü zekatın, manası, "nema" olup, "ancak büyüyen maldan" elde edilir.
Zekat verecek kadar mala sahip olan Müslümanlar, geçmiş bir yıl içinde varlıklarındaki (mallarındaki, paralarındaki) büyüyen kısmı hesaplayıp, onun kırkta birini (yüzde 2.5'ini) zekat olarak dağıtmak yükümlülüğü altındadır.

Fitre ve zekat kime verilir?

Fitre hür olan, Müslüman olan, fakir olan herkese verilebilir.
Fitre verecek olan kişi, nafakası, kendisine farz olan akrabasına fitre veremez. Fitre zengine verilmez. Fitre birkaç yoksul arasında bölüştürülebilir.
Zekat, her önüne gelene verilmez. Yoksullara, nisap miktarı malı bulunmayanlara, (nisap miktarı 1999 Ramazan ayında 770 milyon Türk lirası olarak belirlenmiştir) çaresizlere, borçlulara, kölelikten kurtulacaklara, parasızlıktan dolayı yolda kalmış olanlara, hali vakti yerinde olmayan öğrencilere, kardeş, amca, dayı, teyze, hala ve benzerleri akrabaya zekat verilir.
Burada dikkat edilecek nokta, zekat verilecek Müslüman'ın durumudur. Akrabadan başlayıp konu komşuya, meslek arkadaşlarına, daha sonra da hemşerilere ve başka zekat almaya durumları elverişli kimselere zekat vermek daha hayırlı sayılır.

Ne zaman verilir?

Fitre ve zekatta nihai hedef, yoksulun sevindirilmesidir. Bu doğrudan olabileceği gibi bir vasıta ile de olabilir.
Açık anlatımıyla eğer bir kişiye, bir derneğe, kuruluşa verilen fitre ve zekat, o aracı sizden aldığını telef etmeden, yitirmeden ihtiyaç sahibine ulaştırıyor ise, vazife yerine getirilmiş demektir.
Fitre Ramazan ayı içinde verilmelidir. Herhangi bir sebeple bayrama kadar verilmemiş olan fitreler daha sonra da verilebilir.
Zekat yıl boyunca verilebilir. Ramazan ayı içinde verilmesi adettendir.




Yazara E-Posta: guras@milliyet.com.tr