Vergi reformu neden yapılır? Vergi yükünün adil dağılımını sağlamak için yapılır. Hazine'ye düzgün ve yeterli kaynak akışı sağlamak için yapılır.
Geçen yıl vergi reformu adı ile bir kanun değişikliği yapıldı. Ne oldu? Ekonomi durdu. Vergi kaynağı kurudu.
Vergiciliğin esası inekten mümkün olduğu kadar süt sağmaktır. İneğin samanını keserseniz, daha fazla süt almak için sabahtan akşama ineği sağmaya kalkarsanız, önce sütü kurur. Sonra inek ölür. 1999 yılının ilk 4 ayında Maliye 3.2 katrilyon vergi toplayabildi. Diğer gelirlerle birlikte Hazine'ye 4.3 katrilyon para girdi. Halbuki 4 ayda Hazine'den çıkan para (bütçe harcamaları toplamı) 7.9 katrilyon liradır. Sonuç olarak 4 ayda bütçe 3.5 katrilyon açık verdi.
Açık anlatımla bütçe açığı 4 ayda toplanabilen vergiden daha büyük bir rakama ulaştı.
Harcamalar geçen yıla göre yüzde 81 oranında artarken, vergi gelirleri (reform kanununa rağmen) sadece yüzde 43 oranında artabildi.
İki tür vergi vardır: (1) Doğrudan vergiler. Bunlar, Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi gibi beyanname ile ödenen vergilerdir. (2) Dolaylı vergiler. Bunlar da dolmuşa binenin dolaylı olarak ödediği Akaryakıt Vergisi, peynir veya ekmek alanın dolaylı olarak ödediği KDV gibi vergilerdir.
Bu sayfada yayımlanan "vergi tablosu"na bakınız. Dört ayda toplanan verginin yüzde 30'u halkın sırtına binen KDV, yüzde 14'ü halkın sırtına binen Akaryakıt Vergisi, yüzde 25'i bordro mahkumları ile, mevduat faizi alanların stopajından oluşuyor. Beyanname ile ödenen Gelir ve Kurumlar vergilerinin toplam vergi geliri içindeki payı yüzde 10 oranında kaldı.
Nisan ayı sonu itibariyle Toptan Eşya Fiyatları'ndaki yıllık ortalama artış oranı yüzde 59.2'dir. Fiyatlar böyle artarken vergi gelirleri yüzde 43.7 oranında artmış ise, reel olarak (enflasyondan arındırılmış biçimde) vergi gelirleri düşmüş demektir.
Bu duruma "- N'apalım, düşmüş ise düşmüş..." diyerek seyirci kalınamaz. Bu durum ekonomideki durgunluğun, duraklamanın sonucudur. Eğer "genel kanaat doğru ise" ve de ekonomideki durgunluk vergi reformu çabalarının yarattığı tereddütten kaynaklanıyorsa, "- Kanunlar çıktı... Bundan sonra yapacak şey kalmadı..." diyerek oturup beklemek yanlış olur. Daha kötü sonuçların ortaya çıkmasına yol açar.
Dört ayda Maliye ne kadar vergi toplayabildi?(Trilyon TL) | |||
---|---|---|---|
  | Artış | ||
  | 1999 | 1998 | Oranı (%) |
BÜTÇE HARCAMALARI | 7.900 | 4.362 | 81.1 |
BÜTÇE GELİRLERİ | 4.369 | 3.024 | 44.4 |
BÜTÇE AÇIĞI | 3.531 | 1.338 | 163.0 |
VERGİ GELİRLERİ | 3.285 | 2.286 | 43.7 |
1) Gelir Vergisi | 1.151 | 798 | 44.2 |
a) Beyana Dayanan | 158 | 88 | 79.5 |
b) Götürü Usulde | 1 | 10 | - |
c) Stopaj | 794 | 497 | 59.7 |
d) Geçici Vergi | 14 | 22 | -36.3 |
e) Tahvil Bono Faizi | 184 | 181 | 1.6 |
2) KDV | 995 | 644 | 43.3 |
a) Dahilde Alınan | 595 | 382 | 55.6 |
b) İthalde Alınan | 400 | 312 | 27.6 |
3) Akaryakıt Vergisi | 448 | 316 | 41.8 |
4) Kurumlar Vergisi | 172 | 130 | 32.5 |
5) Banka Sigorta Vergisi | 154 | 107 | 44.2 |
6) Diğer Vergiler | 365 | 241 | 51.4 |