Üveyik ve elmabaş patka yine namlunun ucunda

Yeni av sezonu yine tartışmalı başladı. Nesli küresel ölçekte tehdit altında olan; elmabaş patka ve üveyiğin, avlanabilecek hayvanlar listesinde yer alması, yaşam savunucularını bir kez daha hayal kırıklığına uğrattı

Üveyik; kumrudan biraz daha küçük bir kuş. Kısa kuyruklu ve sivri kanatlı. Uçuşu hızlı. Ötüşü huzurlu bir kediyi çağrıştırıyor. Ama o huzur, bugünden itibaren avcıların kurbanı olacak. Çünkü üveyik, tüm itirazlara karşın yine ülkemizde namlunun ucunda. 

Elmabaş patka ise orta boylu dalıcı bir ördek. Erkeğinin başı ve boynu kırmızı, dişisinin ise açık kahverengi. Suda süzülüşü masal karesi gibi. Kesik kesik ötüşü, uzak mesafelerden bile duyulabilyor. Ancak keşke o sesi, avcılar hiç duymasa. Çünkü elmabaş patka da aynı üveyik gibi, bu yılki av listesinde yer alıyor.  

‘Kırmızı liste’deler 

Oysa ki bu 2 tür, Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği’nin (IUCN) ‘kırmızı listesi’nde bulunuyor. Yani, soyları tükenme tehdidiyle karşı karşıya.. Zira, verilere göre, üveyik nüfusu son 40 senede yüzde 78, elmabaş patka nüfusu ise son 20 yılda yüzde 50 azaldı. Birçok gelişmiş ülkede koruma listesinde yer alıyorlar ve avlanmaları yasak. Fakat Türkiye’de bu iki tür de avcılar tarafından vurulup yeniyor. Çünkü Merkez Av Komisyonu, tüm eleştiri ve raporlara karşın, elmabaş patka ile üveyiği ‘avlanabilecek hayvanlar listesi’nden çıkarmıyor. Maalesef başlatılan hukuki girişimler de bu iki canlıyı, kurşunların hedefi olmaktan kurtarmaya yetmiyor. Elmabaş patka ve üveyikle birlikte kızıl sırtlı örümcek kuşunun listeden çıkarılması için Danıştay’da açılan dava, bunu bir kez daha gösterdi. Çevrecilerin tüm uyarılarına karşın mahkeme, av listesinin yürütmesinin durdurulması talebini reddetti. Dosya şimdi itirazda. Tabii bu süreçte de ölen öldü, kalan kaldı. Bu yıl için açıklanan av listesinde de yine bu hassas türler ‘avlanacak hayvanlar’ olarak yer aldı.

Yaşam alanları yandı 

Hukuki mücadeleyi başlatan Doğa Derneği’nin Biyoçeşitlilik Araştırma Kordinatörü Şafak Arslan, tüm uluslararası raporlarda bu 2 tür için tehlike çanlarının çaldığına ilişkin tespitler bulunduğuna dikkat çekiyor: “Milli Parklar’ın gerçekleştirdiği envanter sayımlarına bizler de sivil toplum örgütü temsilcileri olarak katılıyoruz. Alanda kuş popülasyonu kaybını net bir şekilde görebiliyoruz. 2019’da bazı alanlarda 10 bin birey saymışken, geçen ocak ayında 100 birey tespit edebildiğimiz noktalar oldu. Üveyik ile elmabaş patka da popülasyonu hızla azalan türlerden. Diğer taraftan üveyik, Akdeniz’deki orman yangınlarıyla yaşam alanını da kaybetti. Bu kuşun yaşam alanı daralmışken bir de son sıkıştığı alanda avcıya, ‘Vurabilirsiniz’ diyorsunuz. Oysa ki doğru yaklaşım, 3-5 sene bu türü ava kapatıp, izlemek olmalıydı. Elmabaş patkada da sulak alan kaybıyla popülasyonun yok olduğunu biliyoruz. Mesela Marmara Gölü’nde üreyen nüfusun tümü yok oldu. Tüm bu verilere rağmen bu türlerin ava açılmasını nasıl kabul edebiliriz?” 

 Atmaca yakalamak için 

Öte yandan kızıl sırtlı örümcek kuşunun durumu ise bir hayli ilginç. Bu kuş için sadece atmaca yakalamak amacıyla ve doğaya canlı olarak bırakmak kaydıyla av izni var. Ancak, atmacanın yakalanması için yem olarak kullanılan kızıl sırtlı örümcek kuşunun atmaca saldırısından sağ kurtulması neredeyse imkansız. Doğa Derneği de bu gerekçeyle bu avını yasaklanmasını istiyor. Buna rağmen bu yılki Merkez Av Komisyonu kararı, bir avcıya yılda toplamda 6 kızıl sırtlı örümcek kuşu avlama hakkı tanıyor. Yine karara göre, bir avcı bir av gününde 3 üveyik ile 2 elmabaş patka vurabilir.  

Yaban hayatının ticarileştirilip canlıların yaşam hakkına yönelik devletin böyle bir tasarrufta bulunması ayrı bir tartışma cephesi. Diğer taraftan, biyoçeşitliliği korumak ve tüm canlıların yaşam hakkını gözetmek de devletin asli görevi. 

Av listesindeki kuşlar

Alakarga, saksağan, karabatak, bıldırcın, üveyik, sakarca, sakarmeke, fiyu, boz ördek, çamurcun, macar ördeği, tepeli patka, kılkuyruk, elmabaş patka, çıkrıkçın, suçulluğu, tahtalı karatavuk, öter ardıç, kaşıkgaga, çulluk, kum kekliği, kınalı keklik, çil keklik güncel olarak av listesindeki kuşlar.