Tırhandil diyarında yarış heyecanı

Güçlü formları, denizle bütünleşmeleri ve göze hoş gelen tasarımlarıyla ünlü tırhandiller, Bodrum’a özgüdür. Nerede karşılaşsam gözümü alamam. Bu nedenle Tırhandil Cup Oktay Tüfek Trofesi 2023’le ilgili gelişmeleri merakla takip ediyorum

 "Yokuş başına geldiğinde Bodrum’u göreceksin, sanma ki sen geldiğin gibi gideceksin. Senden öncekiler de böyleydiler, akıllarını hep Bodrum’da bırakıp gittiler.” Ülkemizin turizm başkentinin girişinde yer alan bu söz, Cevat Şakir Kabaağaçlı veya diğer adıyla Balıkçı’ya ait. Söylendiği yılların Bodrum’u ile günümüzü karşılaştırmak elbette mümkün değil. 1980’lerin başlarından itibaren dört bir yanı betonlaşmaya açılan Ege’nin gün batımı tanrıçası, eşsiz güzelliği sayesinde günümüzde de gözde olmayı başarıyor. Onu farklı kılan bir başka özelliği ise yöreye özgü tasarımları, sağlam yapıları ve denizcilikleriyle ünlü Tırhandil tipi yelkenliler. Sayıları azalmakla birlikte varlıklarını günümüzde de sürdüren, ustaların deyişiyle her biri son derece özel. Âdeta nazar boncuğu gibi. Bazı yerlerde “Tirhandil” denildiğini duyabilirsiniz, bu sizi şaşırtmasın. En büyük özellikleri enlerinin boylarına oranının yaklaşık üçte bir olması. Diğer bir ifadeyle baş ve kıç simetrileri, hilal formunda bodoslamaları, geniş karın ve yuvarlak gövdeleri ile görenleri hayran bırakan güçlü ve sağlam teknelerden söz ediyorum.

Geçmişten günümüze

Ustalar, antik çağlardan bu yana denizleri renklendirdiklerini söylemekle birlikte kesin tarih veremiyor. Mübadele ile Girit’ten Türkiye’ye gelen yurttaşlarımızın bizlere armağanı desem abartmış olmam. Bodrum’daki yaygın söylenişi “Tırhandil” olan göz alıcı yelkenliler, sağlam yapıları ve sert havalara karşı güven veren tasarımlarından ötürü uzun yıllar yük taşımacılığında da kullanıldı. Eniyle boyu arasındaki oran sayesinde dalgalara uyumlu salınımlar vermesi, yekeyi basınca istenen tepkiyi hızlı göstermesi ve mavi yürekli dostların deyişiyle “boyu kadar yerde dönebilmesi” onu uzun yıllar sünger avcılarının favorisi yaptı. Yöre tarihini iyi bilenlerin verdiği bilgiye göre, Bodrum yapımı ilk Tırhandil, 1933 yılında Kumbahçe sahilinde denize indirildi. Ona “Atilla” adını verdiler. Günümüzde deniz turizminde de yoğun olarak kullanıldıkları için 7-12 metre arasında değişen boyları teknolojinin gelişmesiyle 20 metreye kadar çıkmış durumda. Bu konuyla ilgili değerli bir kaynağa sahibiz. Yeri gelmişken paylaşmak istiyorum. Saner Gülsöken tarafından yazılan “Bodrum Gayıkları”, yörenin kültür vahası diyebileceğim Bodrum Deniz Müzesi tarafından geçtiğimiz yıllarda yayımlandı. Tırhandiller, yapımlarında kızılçam, sedir, karaçam ve omurgalarında okaliptüs kullanıldığı için tank gibi sağlam, buna karşın çok seri tekneler. Bu nedenle yarış tutkunlarının da gözdesi.

Heyecan rüzgârı

Era Bodrum Yelken Kulübü tarafından düzenlenen ve Türkiye Yelken Federasyonu’nun programlı yarışları arasında yer alan Tırhandil Cup Oktay Tüfek 2023 Trofesi 6 ayaktan oluşuyor. Bu yıl 7’nci yaşını kutlayan etkinliğe adını veren kaptan, yelkenci ve çekek yeri sahibi Oktay Tüfek, ne yazık ki geçen yıl yaşamını yitirdi. Gelenekselleştiğini söyleyebileceğim yarış serisinin ilk ayağı 7-8 Ocak’ta gerçekleştirildi. Daha sonraki etap guletlerin babası olarak anılan Erol Ağan anısına 28-29 Ocak’ta yapıldı. Önümüzdeki haftaların takvimi şöyle: 3’üncü Ayak 11-12 Şubat, 4’üncü Ayak 4-5 Mart, 5’inci Ayak 18-19 Mart, 6’ncı Ayak 8-9 Nisan 2023. Yarışın amacı yaşayan efsaneler olarak adlandırılan şahane tekneleri ülkemizde ve uluslararası arenada tanıtmak, gelecek kuşaklara aktarmak. Konuya ilgi duyanlar için önemli bir bilgi daha paylaşmak istiyorum. Tırhandil Cup’ta her teknede en az 3 lisanslı yelkenci bulunması koşuluyla misafirler de yarışlara katılabiliyor. Benden söylemesi! Fotoğraf ustası Saner Gülsöken de Bodrum’daki mavi heyecanı yakından izliyor. Objektifiyle tarihe not düşüyor. Kendisine teşekkür ediyor ve başarılar diliyorum. Tüm denizcilerimizin pruvası neta, rüzgâr kolayına olsun.

Kitap: “Cristoforo Colombo’nun Maceraları”, Cenova’da her fırsatta deniz kıyısına koşan ve günün birinde açık denizlerde olmayı hayal eden coşkulu bir çocuğun yaşamından kesitler içeriyor. Bir başka deyişle Atlantik Okyanusu’nu dört kez aşan, Amerika kıtasını keşfeden usta denizcinin yaşamı, akıcı bir roman kurgusuyla anlatılıyor. Paolo Emilio Taviani imzalı eseri Tülin Altınova dilimize kazandırdı. Kırmızı Kedi Yayınevi, Telefon: (212) 244 89 82

Takvim: Her ne kadar yılın 2’nci ayına girsek de değinmeden geçemeyeceğim. Çünkü başarılı bir çalışma. Sanmar’ın 2023 takviminde Chase White ve Robert G. Allan imzalı birbirinden ilginç fotoğraflar yer alıyor. Buz Rengi Martılar, Kermode Ayısı, Haida Gwaii Sitka Geyiği gibi nadide türler, sizleri dünyanın her yanına götürüyor. Emeği geçenleri kutluyorum.

Sezon: Maviliklerde geçen uzun aylardan sonra dinlenmek her teknenin hakkı. Bir başka deyişle misafirlerini en güzel şekilde ağırlayan sessiz dostlarımıza gereken özen gösterilmeli. Çeşme Marina’da çektiğim bu fotoğraf ve çekek sahasında devam eden titiz çalışmalar, tekne sahiplerinin yoğun bir dönem yaşadığını gösteriyor. Hepsine kolaylıklar ve güzel bir sezon diliyorum.