Sigarayı 16 yıl önce bir arkadaş ısrarıyla bırakmış bir kişi olarak söyleyeceğim çok şey var. Gerçi geçenlerde o arkadaşımın şimdi tam yirmi yıl sonra yeniden sigaraya başlamış olduğunu gördüm ama neyse. Hiç olmazsa ben hala içmiyorum.
Ülkemizde sigara karşıtı kampanyalar hayli az. Baskı grupları da. Reklam yasağının olması ve kamusal yerlerde sigara içmeye getirilen cezalar ise sigara içmeyi azaltmak şöyle dursun, artışını bile engelleyemiyor. Bunun da iki nedeni var; biri sigara ülkemizde Batı ülkelerine göre çok ucuz; ikincisi de sigaraya karşı bilinçlendirme çabaları çok sınırlı.
Amerika’da sigara içenlerin yüzde 80’i sigarayı bırakmak istiyor. Ama özgüven veya irade eksikliğinden bunu başaramıyor. Oysa, sigara fiyatlarının sigara içmeyi bir hayli caydırdığını biliyoruz. İlginçtir; Amerika’da ele alınan son bir araştırma ise sigaranın vergilerle daha pahalı hale getirilmesinin sigara içenleri oldukça mutlu ettiğini gösteriyor. Jonathan Gruber ve Sendhil Mullainathan adlı iki araştırmacı ABD’de ve Kanada’da uzun verilere bakmışlar ve görmüşler ki; sigaraya konulan vergiler sigara içenlerin aksine refahını ve mutluluğunu artırıyor.
Varılan sonuçlar gerçekten şaşırtıcı. Oysa bundan müthiş rahatsız olmaları beklenilirdi. Nitekim, alkollü içeceklere yüklenen vergilerin rahatsızlık yarattığı gözlenmiş.
Sonuçlar açıkça sigara içenlerin özgüven zaafiyetini gösteriyor. İçenler genellikle bu nedenle bırakamıyorlar. Ve elbette bu durumda devletin sigarayı pahalı hale getirmesi içmeyi engelleme olarak algılanıyor ve olumlu karşılanıyor. Üstelik her bir sigara paketinin insan yaşamına verdiği 35 dolarlık hasar var. Yani bir taraftan 2 milyonu sigaraya veriyorsunuz, diğer taraftan da 50 milyonluk sağlığınız ve ömrünüz gidiyor. Ne garip ve anlamsız değil mi?
Araştırmacılar devletin refah politikalarının çok önem taşıdığını belirtiyorlar. Gerçekten de bu tür araştırmaların ülkemizde ele alınması gerekiyor. Kaldı ki, Türkiye’de sigara hızla yayılıyor. Ve sigara içen nüfus oranı dünyada en yüksek olan ülkelerden biri.
Araştırmanın bir başka önemli yönünü daha belirtelim. Dünyada sigara içenler genellikle alt ve orta - alt gelir grupları... Yani bunlar sigara pahalı hale geldiğinde rahatsız olması gereken kesimler. Türkiye’de de böyle. Zamlara rağmen içenlerin mutluluğu artıyorsa, Türkiye’de yapılacak ilk iş sigarayı derhal dünya fiyatlarına yaklaştırmaktır. Böylece hem sigara daha az içilecektir, hem daha mutlu olunacaktır, hem de devletin kasası dolacaktır. Maliye’ye duyurulur.
Tabii düşük fiyat üzerinden yapılacak zamların etkileri olmayacaktır. Bu nedenle artık sloganımızı şöyle değiştirmeliyiz: "Halk sağlığı için sigara pahalı olmalı!"
