Meral Tamer
Tüm Yazıları
Para Dışarı Kaçtığında-Batıda Refahın Sonu ve Kontrolü Kaybetmek gibi kitaplarıyla tanıdığımız, “ekonomi dünyasının korku yazarı” diye anılan HSBC Grup Başekonomisti Stephen King’le, bir toplantı için geldiği İstanbul’da küresel ekonominin bugününü ve geleceğini konuştuk.
“Dünyanın bir tarafında problem varsa, diğer tarafı güllük-gülistanlık olamaz, çünkü kötü olan tarafın problemleri, diğer tarafa da yansır” diyor King. Doğrudur; gelişmiş ülkelerdeki ekonomik kriz de yükselen pazarları birer-ikişer aşağı çekmiyor mu?
‘Refah anormallikti’
Batı dünyasında son 60 yıldır yaşanan olağanüstü ekonomik performansın bir daha geri gelmeyeceğine dikkat çeken King’e göre “Refah süreci bu kadar uzadığı için ekonomik büyüme normal bir durum gibi görülmeye başlandı. Oysa sürekli yükselen yaşam standartları, tarihi bir anormallikti. Şimdi gerçekçi olma zamanı. Toplumlara verilen sözler, ancak ekonomik büyüme devam ettiğinde tutulabilecek sözlerdi. Emeklilik, sağlık ve sosyal güvenlikte topluma yapılan taahhütler, yarının kaynaklarının çok üzerinde!”
Doğru söze ne denir?
Ünlü İngiliz iktisatçı Maynard Keynes’e göre ekonominin 3 hali varmış: 1) gelişme, 2) durgunluk, 3) melankoli. Keynes’in bu sınıflamasını hatırlatan Stephen King, “Avrupa’da son dönemde yaşanan, ekonominin melankoli hali” diyor.
Hastalıklı 6’lar
Brezilya, Çin ve Hindistan gibi 2000’li yılların yükselen ülkeleri, parlayan yıldızları BRICS diye anılıyordu. Amerikan Merkez Bankası FED’in 22 mayıstaki açıklamasının ardından rüzgârlar tersten esmeye başladı. Morgan Stanley, geçtiğimiz günlerde BRICS’in yerine “Kırılgan 5’ler” diye yeni bir tanım getirip Türkiye’yi de en kırılgan 5 ülke arasına koydu; diğerleri Brezilya, Rusya, Hindistan ve Güney Afrika.
King de Türkiye’nin en kırılgan ülkelerden biri olduğuyla mutabık, ancak Ukrayna’yı da ekleyerek tanımı “Hastalıklı 6’lar” olarak değiştiriyor ve diyor ki:
“Bu ülkelere giren sıcak para, yatırımlara yansımadı; tüketim aşırı hale geldi, ödemeler dengesinde büyük açıklar oluştu. Örneğin Hindistan 3-4 yıl önce % 8 büyürken cari açığı GSYH’nın % 0.5’iydi; bugün büyüme yarıya indi: % 4; buna mukabil cari açığı % 5’e fırladı.”
Türkiye ne yapmalı?
Pekiyi ya Türkiye? King, arz tarafında gerekli reformlar yapılmadığı için büyümemizin düşük kalabileceğine, hatta uzun vadede yönetilemeyecek hale gelebileceğine işaret ediyor. King’in Türkiye için önerisi:
1) Faizleri yükselteceksiniz.
2) Paranız değer kaybedecek; bunu göze alacaksınız.
3) Yapısal reformları derinleştireceksiniz.
AB’nin geleceği...
Avrupa Birliği’ne gelince... King’e göre AB’nin önünde şu 5 seçenek var:
1) AB’nin dağılması
2) Borçlu ülkeler için büyük bir borç silme operasyonu
3) Enflasyonist politika izlemek ve yılda % 4-5’lik enflasyonu kabul etmek
4) Radikal hiçbir önlem almadan her şeyi idare etmek
5) Mali ve siyasi birliği de sağlayan çok daha güçlü bir Avrupa.
King’e göre muhtemel seçenek, şimdiye kadar olduğu gibi bundan sonra da radikal hiçbir önlem almadan durumu idare etmek!
