Avrupalı yatırımcı KOBİ'lerden memnun

Osman ULAGAY

Küçük ve orta ölçekli işletmelerin halka açılarak kaynak elde etmesine olanak sağlayan "küçük pazarlar" kıta Avrupasında tutuldu. İlk 20 ayını geride bırakan Fransız Nouveau Marche kayıtlı 31 şirket ile en büyük küçük pazar olurken onu 10 şirket ile Alman Neuer Markt, 4 şirket ile Hollandalı NMAX ve 2 şirket ile Euro NM Belçika izliyor. İlk küçük şirket pazarlarından olan İngiliz Alternative Investment Market da ülkede risk sermayesinin artmasıyla büyümeye devam ediyor.
İstikrarlı ama yavaş kazanç sağlayan büyük şirketlerden sıkılan Avrupalı yatırımcıların, portföylerini biraz renklendirmek istediklerinde başvurdukları yer küçük pazarlar. Kıta Avrupasının bu çiçeği burnunda dört küçük pazarı, yatırımcının kendilerine rahatça ulaşabilmesini sağlamak için biraraya gelip on - line bir ağ kurduklarından bu yana işler daha da kolay. Euro NM adı verilen ortak ağın bir amacı da üye borsaların düzenlemelerini uyumlaştırmak.
Şu anda toplam 47 şirketin hisse senetlerine ev sahipliği yapan Euro NM, yatırımcıya kolay ve düşük masraflı işlem olanağı sağlıyor; ayrıca bireysel yatırımcı İnternet'te şirket araştırmasını da kendisi yapıp yatırım seçeneklerini değerlendirebiliyor.
Avrupa'da küçük şirket pazarlarının gelişmesi, risk sermayesi sistemine de önemli katkıda bulunuyor. Küçük bir işletmeye sermaye sağlayarak bunun karşılığında işletmeden pay alan yatırımcı, şirket belirli bir noktaya ulaştıktan sonra küçük pazarlarda hisselerini daha hızlı ve karlı olarak satabiliyor.

Küçük pazarlarda yer alan şirketler arasında kısa zamanda birkaç kat değer kazananlar olduğu gibi beklediğini bulamayanlar da var. Nouveau Marche'nin başarılı şirketlerinden Belvedere içki endüstrisine değişik şişeler üretirken Genset genetik araştırma, Olitec ise iletişim yazılımı alanında faaliyet gösteriyor.
Düş kırıklığına uğrayan şirketler arasında kuaför salonları işleten Proxidis ve madencilik firması Guyanor Resources var. Pazarda bunların dışında mücevher, film prodüksiyonu, multimedya, evcil hayvan dükkanı, parfüm ve video oyunları gibi çeşitli alanlarda faaliyet gösteren şirketler bulunuyor.
Neuer Markt'taki şirketlerin tamamı, pazarın mart ayında açılmasından bu yana değer kazanmış; bunların beşi iletişim ve yazılım alanında faaliyet gösteriyor. Belçika'nın küçük şirket pazarında yer alan iki şirketin biri biyoteknoloji, biri yeniden yapılanma konularında çalışıyor. Mayıs ayında açılan NMAX'ta halen yer alan dört şirketin ise ikisi yazılım, biri mühendislik ve biri de makina üretimi alanında faaliyette.

Euro NM'in rakipleri, geçtiğimiz yıl içinde açılan ve Amerikan küçük şirketler borsası Nasdaq'ın Doğu Avrupa versiyonu olan Easdaq ile ilk küçük şirket pazarlarından olan İngiliz Alternative Investment Market (AIM).
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası da geçtiğimiz yıllarda küçük ve orta ölçekli işletmelerin halka açılma yoluyla finansman sağlayabilmesi için katılım koşullarının hafifletildiği iki yeni pazar açtı: Yeni Şirketler ve Bölgesel Pazarlar. Ancak halen 7 şirketin işlem gördüğü Bölgesel Pazarlar ve Yeni Şirketler Pazarı beklendiği kadar ilgi görmedi.

Avrupa Küçük Şirketler Hisse Senedi Borsası Easdaq ekim 1996'da kurulduğundan bu yana 19 şirkete evsahipliği yaptı. ABD'deki Nasdaq gibi, küçük ve çoğu yüksek teknoloji ağırlıklı şirketlerin halka açılımlarını gerçekleştiren Easdaq'ta bugüne kadar toplam 850 milyon dolarlık hisse senedi alımı yapıldı.
Her ne kadar açılışında planladığı gibi ilk yılının sonunda 50 firmanın işlem gördüğü büyüklüğe gelemese de Easdaq'ın önemli bir gelişme gösterdiği kabul ediliyor. Şu anda borsada yer alan 19 şirket arasında Belçikalı (5), Fransız (4), İngiliz (4), Avusturyalı (2), İtalyan (1), İsviçreli (1), Kanadalı (1) ve Amerikan (1) şirketler var. Burada halka açılan her bir şirket 10 ila 110 milyon dolar fon elde etmiş. Şirketlerin çoğunun teknoloji, telekomünikasyon ve yazılım alanlarında faaliyet gösterdiği dikkat çekiyor.

Özellikle küçük işletmelerin gelişmesi için büyük önem taşıyan risk sermayesi sistemi, küçük pazarların gelişmesiyle paralel olarak büyüyor. Sadece İngiltere'de 1996 yılında risk sermayesi yoluyla 2.8 milyar sterlin (900 trilyon TL) yatırım yapıldı. Bu miktar 1984'te 100 milyon sterlin (32 trilyon TL) civarındaydı. Avrupa'daki toplam risk sermayesi ise 1996'da 6.4 milyar sterlin (2 katrilyon TL) olarak gerçekleşti.
Risk sermayesiyle desteklenen şirketlerin sayısının azalması, yatırım miktarlarının arttığını gösteriyor. Buna karşın İngiltere'de risk sermayesi yatırımlarının yüzde 20'si halen 100.000 sterlinin (32 milyar TL) altında yatırımlara yönelmekte. Küçük sermaye yatırımlarının artmasıyla küçük pazarların gelişmesi birbirini destekliyor.

Ankara Sanayi Odası Başkanı Zafer Çağlayan fon kaynaklı KOBİ kredilerinin dağıtımının Halk Bankası'nın yanı sıra özel bankalara da verilmesiyle ilgili girişimi şaşkınlıkla karşıladığını söyledi. Çağlayan krediler için ayrılan fonun önemli miktarda artırılması halinde Halkbank'ta yığılma olabileceğini ve böyle bir seçeneğin düşünülebileceğini, ancak zaten düşük olan fon miktarının birçok bankaya dağıtılmasının gerekli olmadığını savundu.
ASO Başkanı Çağlayan, "Özel bankaların hiç biri Halkbank kadar yaygın şube ağına sahip değildir, yani bu girişimle sanayicinin krediye ulaşımı kolaylaşmaz. Ayrıca düşük faizli olan bu fonların özel bankalar tarafından ne kadar zamanda KOBİ'lere iletileceği de kuşkulu", dedi.
'Bir kez daha KOBİ kılığına giren kurtların pastadan pay almaya çalıştığını' öne süren Çağlayan, "Ortada pasta bile yok, pasta kırıntıları var, bunlar da paylaşılamıyor. Tartışma bu konuda değil, fonların nasıl artırılabileceği konusunda olmalı", diye konuştu.
Fon kaynaklı KOBİ kredilerinin dağıtımının istekli tüm bankalar tarafından yapılabilmesine ilişkin kararname halen Bakanlar Kurulu'nda. Geçtiğimiz bir yıl içinde 1900'e yakın KOBİ'ye 23 trilyon TL fon kaynaklı, düşük faizli kredi verildi.




Yazara EmailO.Ulagay@milliyet.com.tr