Şimdi gelinen noktada cevaplanması gereken soru şu: Dış şokların etkisi bu kadarla kalır mı? Yoksa uluslararası piyasalarda yeni çalkantıların yaşanması ve bunun bizim gibi YP ülkelerini etkilemesi gündemde mi?Uluslararası finans piyasalarının nasıl davranacağı konusunda tahmin yapmak çok zorlaştı çünkü "hedge fund" ların ve kompleks yatırım araçlarının devreye girmesi sistemi fevkalade karmaşık hale getirdi. Bir tuğlanın yerinden oynaması binayı sarsabilir bu sistemde. Mayıs ayından bu yana uluslararası finans piyasalarında yaşanmakta olan çalkantı Türkiye gibi 'Yükselen Pazar'(YP) ülkelerinde önemli ölçüde tahribat yaptı. Borsalarda % 20'leri geçen düşüşler yaşandı, oldukça yüksek seviyelerde istikrar kazanmış görünen döviz kurlarında da kayda değer düşüşler gözlendi. Son dört yılda YP ülkelerine akan kaynaklardan en fazla pay alan ülkelerden biri olan Türkiye, bu sarsıntıdan en fazla etkilenen ülkelerden biri oldu. Aslında hemen herkes bu büyük tehlikenin farkında ama IMF Başkanı Rato gibi sorumlu mevkide bulunan kişiler zorunlu olarak genel uyarılarla yetinmek zorunda kalıyor. IIF (Uluslararası Finans Enstitüsü) Direktörü Charles Dallara'nın geçen hafta yaptığı uyarı, bu bakımdan ilginçti. Dallara, herhangi bir ülkenin adını anmadan YP ülkelerinin karşılaşabileceği tehlikelere dikkat çekti. Dallara'nın yaptığı uyarılar şunlardı:Küresel piyasalardaki çalkantılı dönemin henüz başındayız, YP ülkeleri için deniz daha da dalgalı hale gelebilir.Piyasalardaki kaygılar kısa sürede aşılacak nitelikte görünmüyor.Şu ana kadar yaşananların sağlıklı bir düzeltme mi, yoksa sinsi bir tehlikenin habercisi mi olduğunu henüz bilmiyoruz.Son yıllarda çok miktarda parayı YP ülkelerine çeken temel faktör, gelişmiş ülkelerdekinin üzerinde bir getiri elde etmekti, şimdi bunun etkisi azaldı.Bu furyada ilk kez emeklilik fonları ve "hedge fund"lar da YP ülkelerine yatırım yaptı. Şimdi paniğe kapılıp, hızlı çıkış yapabilirler.YP ülkelerinin para birimiyle yatırım yapan yabancılar kurdaki gerilemeden korkup geri çekilebilir.Bu uyarılar listesine baktığımızda buradaki her maddenin bizi yakından ilgilendirdiğini görebiliriz. Her şey olabilir Uluslararası piyasalardaki çalkantı sürerse bunun bizi daha da olumsuz etkilemesi kaçınılmaz görünüyor. Küresel tabloda ise yıllardan beri rastlanmamış bir belirsizlik ve bunun doğurduğu müthiş bir gerilim var. Bu ortamda ABD Merkez Bankası'nın yeni başkanı Bernanke'nin nefes alması bile bir anda bütün piyasaları karıştırabiliyor, tek bir sözcük aşırı tepkilere yol açabiliyor. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, son yıllarda muazzam büyüyen "hedge fund" sektöründe şu ana kadar bir çöküş yaşanmamış olması. Yani tuğla henüz çekilmedi. Böyle bir dönemden geçerken hiçbir ülkenin "Benim durumum sağlam, hiç bir önlem almam gerekmiyor" deme lüksü yok. Türkiye gibi risk faktörleri yüksek olan bir ülkenin hiç yok. oulagay@milliyet.com.tr Dünyadaki korku
