Ekonomide nabzı nasıl tutmalı

İç talepteki gelişmelerFiyatlardaki gelişmelerİthalat ve ihracattaki artış oranlarıSanayide ve özellikle ihracata yönelik sektörlerde ücretlerin, verimliliğin ve kârlılığın gelişimiYapılan yatırımların verimliliğe etkisiTürkiyeye kısa vadeli sermaye girişlerinin seyriDoğrudan yabancı sermaye yatırımlarının seyriTürkiyede yerleşik tasarruf sahiplerinin dövizden TLye geçme eğilimiDöviz kurlarındaki gelişmeler. Tüm bu göstergeleri yakından izlemek ve aralarındaki ilişkileri doğru kurarak sorun yaratabilecek gelişmeleri önceden belirlemek gerekiyor. Önemli olan dış açığı, bu açığı finanse edenlerin "tehlikeli" sayacağı noktaya kadar tırmandırmamak. Bunu başarmak için de analizi doğru yapmak şart. Türkiye ekonomisi 2004 yılında oldukça başarılı bir performans gösterdi. Yılın ilk yarısında adeta uçtuktan sonra üçüncü çeyrekte hissedilir bir yavaşlama yaşayan ekonominin son çeyrekte yeniden bir miktar hız kazandığı anlaşılıyor ve 2004ü % 8in üzerinde bir büyüme hızıyla kapatacağı tahmin ediliyor. 2005 yılındaki büyümenin % 5lik hedefi aşabileceğini düşünenler de hayli fazla. Ancak bu iyimser tahminleri yapanların bile gözardı edemediği bir riski de var bu tablonun. Türkiyedeki büyümenin, 2004de iyi büyüme performansı gösteren diğer "Yükselen Pazar" ekonomilerinin çoğundan farkı, bu süreçte dış açığın (cari işlemler açığının) da hızla büyümesi. Dış açığın bir noktadan sonra sorun yaratabileceği de biliniyor. Bu nedenle önümüzdeki dönemde yakından izlenmesi gereken göstergelerin başlıcaları şunlar: Futbolda Şampiyonlar Ligi ve Formula 1 otomobil yarışları dünyada en çok izlenen spor olayları arasında. 2005 yılı Şampiyonlar Ligi finali 25 Mayısta İstanbulda oynanacak. 21 Ağustosta ise Formula 1 Grand Prix dizisinin bir ayağı da ilk kez Türkiyede, İstanbulda (Kurtköy) yapılacak. Dünyada seçkin ve yaygın bir izleyici kitlesi tarafından izlenen sportif olayların 2005 takviminde kayda değer tarihler şunlar: 17-30 Ocak: Avustralya açık tenis turnuvası - Melbourne25-30 Ocak: Avrupa Artistik Patinaj Şampiyonası - Torino6 Şubat: ABD futbolu NFL finali (Super Bowl) - Florida22-23 Şubat: Şampiyonlar Ligi eleme turu (1.ayak)4-6 Mart: Avrupa salon atletizm şampiyonası - Madrid6 Mart: Formula 1 sezonunun 1. yarışı - Avustralya G.Psi. (Diğer ayaklar 3 Nisan, 24 Nisan, 8 Mayıs, 22 Mayıs, 29 Mayıs, 12 Haziran, 19 Haziran, 3 Temmuz, 10 Temmuz, 24 Temmuz, 31 Temmuz, 21 Ağustos (Türkiye), 4 Eylül, 11 Eylül, 25 Eylül, 9 Ekim, 16 Ekim tarihlerinde yapılacak)8-9 Mart: Şampiyonlar Ligi eleme turu (2.ayak)14-20 Mart: Dünya Artistik Patinaj Şampiyonası - Moskova5-6 Nisan: Şampiyonlar Ligi çeyrek finalleri (1. ayak)12-13 Nisan: Şampiyonlar Ligi çeyrek finalleri (2. ayak)26-27 Nisan: Şampiyonlar Ligi yarı finalleri (1. ayak)3-4 Mayıs: Şampiyonlar Ligi yarı finalleri (2. ayak)18 Mayıs: UEFA Kupası finali - Lizbon21 Mayıs: İngiltere Kral Kupası (FA Cup) finali - Cardiff23 Mayıs-5 Haziran: Fransa açık tenis turnuvası - Paris25 Mayıs: Şampiyonlar Ligi finali - İstanbul20 Haziran: Wimbledon açık tenis turnuvası - Londra3 Temmuz-1 Temmuz: Atletizm Altın Lig Paris ayağı (diğer ayaklar 8 Temmuz, 19 Ağustos, 26 Ağustos, 4 Eylülde)3-24 Temmuz: Fransa bisiklet turu6-14 Ağustos: Dünya Atletizm Şampiyonası - Helsinki21 Ağustos: Formula 1 Türkiye G.Psi - İstanbul / Kurtköy29 Temmuz-11 Eylül: ABD açık tenis turnuvası - New York2-11 Eylül: Avrupa Kadınlar Basketbol Şampiyonası - Türkiye9-10 Eylül: Atletizm Dünya Finali - Monaco16-25 Eylül: Avrupa Erkekler Basketbol Şampiyonası - Sırbistan21 Kasım: Dünya Artistik Jimnastik Şampiyonası - Melbourne2-4 Aralık: Tenis Davis Kupası finalleri9 Aralık: 2006 Dünya Kupası kura çekimi11-18 Aralık: FİFA Klüpler arası Dünya Şampiyonası - Japonya Kaynak: The Guardian ve I. Herald Tribune Dünya spor takviminde İstanbul yılı Geçen yılın son günlerine damgasını vuran Asyadaki korkunç deprem ve tsunami faciası ister istemez "2005de neler gelecek dünyanın başına?" sorusunu getiriyor akla. Doğal felaketlerin dışında, 2005de dünyanın gündemine neler gelebilir diye sorduğumuzda ise benim aklıma ilk gelenler şunlar: Irakta yeni kargaşa: Irakta seçimler yapılabilirse Şiilerin iktidara gelmesi kesin gibi. Sessizce o günü bekleyen Şii lider Ayetullah Sistaninin ne yapacağı ve Irakta bundan sonra nasıl bir kargaşanın yaşanacağı 2005in önemli gündem maddelerinden birini oluşturacak.Bushun yeni yüzü: Başkanlığının ilk döneminde neredeyse bütün dünyayı Amerika düşmanı haline getirmesini başaran Başkan Bushun 2. dönemde nasıl bir tavır izleyeceğinin ilk somut işaretleri şubat ayında Avrupaya yapacağı gezide ortaya çıkabilir.Doların kaderi: Kimi ekonomistlere göre 2005 yılında yeniden değer yitirmesi beklenen ABD dolarının nasıl bir grafik çizeceği yılboyu gündemde kalacak bir konu olacak.Çinin kur rejimi: Çin ekonomisinin izleyeceği çizgi ve Çinin daha esnek bir kur rejimine geçme yolunda takınacağı tavır 2005 yılında gündemde kalacak konular arasında yer alacak.Petrolün ateşi: Ortadoğudaki ve dünya ekonomisindeki gelişmelere bağlı olarak petrol fiyatlarının nasıl seyredeceği 2005de de gündem oluşturacak.ABnin Anayasası: Avrupa Birliğinin yeni anayasası üye ülkelerden bazılarında referanduma sunulacak. Tek bir ülkede "hayır" sonucunun alınması bile ABnin geleceği konusunda ciddi kaygıları ve yeni arayışları gündeme getirebilecek. oulagay@milliyet.com.tr 2005te dünyanın gündemine neler düşebilir?