'Sermaye var, proje yok'

Osman Ulagay

Vakıf Risk Yatırım Ortaklığı, risk sermayesiyle desteklenecek proje bulamıyor
Candan YALÇIN
Risk sermayesi, yani 'venture capital'... yolu uzun zamandır merakla gözlenen finansman yöntemi. Risk sermayesi bir süredir Türkiye'de de mevcut ancak bu alternatif finansman yöntemi doğru tanınmamaktan ve ilgi görmemekten şikayetçi.
Türkiye'nin ilk (ve tek) risk sermayesi şirketi geçtiğimiz yıl içinde Vakıfbank tarafından kuruldu. Genel müdürlüğünü Cengiz Erdal'ın yaptığı Vakıf Risk Yatırım Ortaklığı, şu anda ilk yatırımının ilk ürünlerini almakta. 4 - 5 ay önce başlanan bu yatırımın hızla meyvalarını verdiğini belirten Erdal, üretilen ürünün pazar payının ve karlılığının da garanti olduğuna dikkati çekti.
"1997 sonuna kadar buna benzer üç yatırım daha yapmayı hedefliyoruz", diyen Erdal tek sorunun, risk sermayesince desteklenebilecek çerçevede yeterince proje gelmemesi olduğunu söyledi. Erdal, "Elimizde ucuna gelmiş olduğumuz birkaç proje var ama bunu artırmak istiyoruz. Bunun için Vakıf Risk'i tanıtma faaliyetlerine ağırlık verdik", diye konuştu.
Şirket "ilk" olduğu için tüm gözlerin üzerlerinde olduğuna dikkat çeken Erdal bu nedenle hızla hayata geçecek projeleri uzun vadeli yatırımlara tercih ettiklerini, böylece öncelikle risk sermayesi sisteminin işlediğini göstermeyi hedeflediklerini söyledi. Cengiz Erdal aynı nedenle klasik risk sermayesi modelinden çok uzaklaşamadıklarını sözlerine ekledi.
Erdal'ın açıklamalarına göre Vakıf Risk'in desteklemek üzere aradığı projelerde öncelikle karlılık ve büyüme potansiyelinin yüksekliği değerlendiriliyor. Projenin mali portesi 200.000 - 1.5 milyon dolar arasında olabiliyor. Yatırımın en fazla 1 yıl içinde ürün vermesi bekleniyor; Vakıf Risk de 2 - 3 yıl içinde şirket ortaklığını satarak yatırımı terkedebilmeli.
Erdal'a göre, risk sermayesinin sadece "mucitlere" uygulanacağı gibi bir kural da yok. Yatırım, bir şirketin sıfırdan kurulması şeklinde de olabiliyor; var olan bir şirketin hızlı büyüme potansiyelinin desteklenmesi şeklinde de. Ancak işletme sermayesi ya da yarım kalan bir yatırımı tamamlama sermayesi isteyen şirketleri bankadan kredi talebinde bulunmaya çağırıyor Vakıf Risk.
Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı'nın (TTGV) desteklediği Ar - Ge projelerinin hayata geçirilmesi konusunda bu kurumla işbirliği aşamasında olan Vakıf Risk'in şu anda tek dileği, destekleyebilecekleri çerçevede projelerin kendilerine gelmesi. Vakıf Risk Yatırım Ortaklığı'nın telefon numaraları (312) 466 19 34 - 35

İTO'nun KOBİ teşvikleri hakkında düzenlediği toplantıda 200 küçük işletme sahibi Halkbank'a gerçeklerin görünenden farklı olduğunu söyledi

KOBİ'ler en sonunda seslerini duyurmaya başladı. İstanbul Ticaret Odası'nın (İTO) düzenlediği KOBİ teşvikleri hakkında bilgilendirme toplantısına katılan 200 kadar KOBİ sahip - yöneticisi Halkbank yetkililerini soru ve eleştiri yağmuruna tuttu. Halkbank yetkilileri de şikayetlerini dile getiren KOBİ'lere teşekkür ederek sözü geçen sorunların çözümü için ellerinden geleni yapacaklarına söz verdiler.
İTO'nun salı günü yapılan toplantısında bulunan KOBİ'lerin toplantıya aktif katılımı, alışılanın aksine son derece yüksek oldu. Toplantıyı İTO Başkan Vekili Uğur Çatbaş açtı. Çatbaş KOBİ'lerin istikrar ve uyum sağlama yetenekleri olduğunu, ayrıca bölgeler arası denge unsuru işlevini yerine getirdiğini belirterek bu işletmelerin desteklenebilmesi için öncelikle kaynak aktarılması gerektiğini söyledi.
Halk Bankası Genel Müdür Yardımcısı Ahmet Seçer, Genel Müdür Yenal Ansen'in halen Devlet Bakanı'yla ABD'de kaynak arayışında olduğunu belirterek temel hedefi KOBİ'lere hizmet vermek olan bankanın yetkililerinin bu amaçla gece - gündüz çalıştığını söyledi. Seçer fon kaynaklı KOBİ teşvik kredilerinin yanısıra Halkbank'ın girişimciler ve KOBİ'lere verdiği krediler hakkında da bilgi verdi.
Toplantıya katılan KOBİ yetkilileriyse sözkonusu KOBİ kredilerinin kullanma aşamasında karşılaştıkları sorunları dile getirdi. Özellikle Türkiye'nin bugünkü ortamında protestolu senedi ya da karşılıksız çeki olmayan KOBİ sayısının yok denecek kadar az olduğunu belirten KOBİ yetkilileri Halkbank kredileri için bu koşulun aranmasına isyan ettiler. Değişik KOBİ'ler sorunlarını şöyle dile getirdi:
(Özdersan Deri ortağı) "Türkiye'de yaşanan gerçekler var. Halkbank yetkililerinin verdiği bilgi, ancak dört dörtlük şirketler için geçerli. Bazı sektörlerde, protesto olmamış şirket yoktur! Protesto kaldırıldığında, karşılıksız çek ödendiğinde engel olmasın krediye.
Kredi almak için odalara kaydolmak şart; bu bir sürü bürokrasi ve masraf demek. Ayrıca bankanın istihbaratı gecikiyor; şirket kayıtları gerçeği yansıtmıyor. Asıl kısıtlayıcı faktör ise, kaynak yetersizliği. Kaynak vergidir; sorumlular bu konuda harekete geçsin!
Yetkililerin açıklamasına göre Halkbank, 'hadi hemen paramızı verin' diyenlere kredi vermiyormuş. Ama siyasiler şov yapmasını biliyorlar 'paran yarın cebinde' diye!"
(Nadir Adıyaman, 30 yıllık oto yedek parça üreticisi) "Özellikle mi seçiliyor bilmiyorum ama Halkbank personeli biz küçük sanayicilerden çok uzak. İşler en uzun orada sürüyor. Sanayici arkadaşların ancak %10'u Halkbank ile çalışıyor. Halkbank ile esnaf arasındaki bu kopukluk nedir, bunu araştırın! Tebdil - i kıyafet yapıp bir gezin, şahsen görün. Gidin bir şubeye bilgi almaya çalışın, bakalım alabilecek misiniz? Benim aylarca uğraşıp aldığım kapasite raporumu kaybettiler şubede!"
(25 yıllık sanayici) "Halkbank bir gün bizi buldu, 'gelin, KOBİ kredisi alın' dedi, biz de başvurduk ve kredimiz çıktı. Sonra para nerede? Önce ev ve yazlığımızı ipotek ettirmemiz istendi; bu 1 ay sürdü. Sonra 'yabancı makina bayiden alınırsa yerli sayılıyor' vs. konularla uğraştık. Sonuçta parayı alana kadar geçen zaman içinde aldığımız kredi eridi, biz zarar eden taraf olduk."
(Zülfü Cihangir, sanayici) "Ocak 1980, nisan 1994 gibi durumların yaşandığı bir ülkede KOBİ'lerin sicilinin temiz olmasını beklemek çok gerçekçi değil. Bu kara lekeyi temizlemek, protesto engelini kaldırmak için işbirliği yapmalıyız."


Halkbank Genel Müdür Yardımcısı Ahmet Seçer'in KOBİ'lerden gelen bazı sorulara verdiği yanıtlar şöyle:
* KOBİ kredileri hakkında bilgi için şube müdürlerine başvurulabilir. Her Halkbank şubesinin müdürü, KOBİ'lere benim verdiğim kadar bilgi verebilir.
* Kredi sürecine şubede başlanır; firmanın son yıla ait hesaplarıyla alınacak makinalar listesi şubeye verilir. Şube firmanın bağlı olduğu odadan onay alır. Firma mali ve teknik rapor hazırlayarak bankaya teslim eder. Şube bunlar üzerinde ekspertiz yapar ve Fon Müdürlüğü'ne yollar. Burada firmanın krediye uygunluğuna bakılır. Uygunsa Genel Müdürlüğe gönderilir. Burada da kabul edilirse Teşvik Belgesi hazırlanır.
* KOBİ kredisi personel eğitimine, bina yapımına verilmez. Her türlü mevcut makinanın yenilenmesine verilir. Yazılıma verilip verilmeyeceği halen tartışılıyor; Hazine'ye kabul ettirmeye çalışıyoruz yazılımın hizmet değil, ürün olduğunu.