"Pax Americana"

       Geçen hafta benim için olağanüstü dolu geçti. "Maraton" salı günü başladı. O gün akşamüstü Rutgers Üniversitesi Türk Öğrenci Derneği 'nin çağrısı üzerine, üniversitenin New Brunswick 'deki (New Jersey) kampüsünde "Türkiye'de Demokrasinin Sorunları" konulu bir konuşma yaptım. Ardından, çoğu doktora öğrencisi gençlerle sohbet ettik. Merak ettim ve toplantıya katılanlara "herhangi bir yazımı" okuyup okumadıklarını sordum. 25 kadar öğrenciden yarısının olumlu işaret vermesi beni hayli şaşırttı. Milliyet gazetesinin arka sayfalarında yazan bir yazarı, yıllardır Atlantik'in öbür ucundaki ABD'de okuyan bir öğrenci grubunun yaklaşık yarısının, "arada sırada" da olsa okuyor olmasının altı çizilecek iki anlamı var: Medyanın gücü ve Milliyet 'i "on - line", İnternet üzerinden okuyanların hiç de azımsanmayacak miktarda olmaları. Bunun belki daha iyi bir göstergesi, Princeton adresime Batı Avrupa ve ABD'deki okurlardan gelen elektronik postanın sıklığı.
Çarşamba günü Washington DC 'ye gittim. Öğleyin United States Institute of Peace 'de (ABD Barış Enstitüsü) Türkiye ile ilgili seçkin bir gruba "Türkiye'de Basının Rolü" üzerine bir konuşma yaptım.
Perşembe öğle yemeğinde, uluslararası ilişkiler alanında ABD'nin en önde gelen akademisyenlerinden biri olan Fouad Ajami 'nin davetlisi olarak Johns Hopkins Üniversitesi 'nin Paul H. Nitze School of Advanced International Studies 'de (Uluslararası Yüksek Araştırmalar Okulu) yaptığım konuşmanın konusu "Türkiye'de Demokrasinin Sınavı" idi. Konuşmadan önce, Lübnan ve Şii Arap kökenli olan Ajami'nin verdiği "Orta Doğu'da Politika" konulu doktora dersinin son oturumuna katıldım ve "Lübnan'da kimlik politikaları" üzerine tartışmayı izledim. Sonradan Ajami'ye de söylediğim gibi, keşke dersin bütün oturumlarını, başından sonuna izleyebilseydim... İçinde olduğumuz bölge hakkında o kadar az şey biliyoruz ki.
O gün öğleden sonrayı Johns Hopkins 'de doktora yapan pırıl pırıl Türk gençlerden bir grupla sohbet ederek geçirdim. Akşam da George Washington Üniversitesi Türk Öğrenci Derneği 'nin düzenlediği toplantıda konuştum. Gençlerin üzerine konuşmamı istedikleri konu, davetiyede de belirtildiği üzere, şuydu: "Türk İç Politikasındaki Son Gelişmeler ve Sivil - Asker İlişkileri: Türkiye'de Kemalistler ile İslamcılar arasındaki gerginliğin sonunda doğrudan bir askeri yönetime yol açıp açmayacağı..."
Nihayet Cuma günü, Washington'daki Türk Araştırmaları Enstitüsü 'nün (Institute of Turkish Studies) direktörü ve Georgetown Üniversitesi öğretim üyesi, dostum Profesör Sabri Sayarı 'nın daveti üzerine ABD Dışişleri Bakanlığı 'nın "üniversitesi" olarak tanımlanabilecek National Foreign Affairs Training Center 'da (Ulusal Dış Politika Eğitim Merkezi), yakında Türkiye'de göreve başlayacak bir grup Amerikalı diplomata yine Türkiye'deki son politik gelişmeler üzerine bir konuşma yaptım.
Türkçe de dahil, onlarca dilde eğitim verilen, onlarca ülke üzerine konferanslar, toplantılar yapılan bu farklı tür "üniversite" de yaptığım gezinti, ABD "imparatorluğu" nun diplomatlarını göreve nasıl hazırladığına dair bir fikir veriyordu. İmparatorluk dönemi kapandıktan sonra Türk Hariciyesi'nin, hele son yıllarda giderek gerileyen halini anımsayınca, içimi sıkıntı kapladı...
Şu sıralar Türkiye'ye duyulan yoğun ilgiye de işaret eden ziyaretim sırasında, "Pax Americana" nın merkezinden Türkiye'nin nasıl göründüğüne dair fikir edinme fırsatını da buldum. Washington'da Türkiye'de olup bitenlere yönelik hayli farklı görüşler var. İzlenimlerimi gelecek yazılarda yansıtacağım.



Yazara E-Posta: salpay@phoenix.princeton.edu