Henüz teslim almadığınız malların bedelinin ödenmesi için avans çeki veriyorsanız, bunu mutlaka delillendirin, yazılı protokole bağlayın. Bakın Gülperi Hanım’ın başına neler gelmiş...
İş insanları Gülperi Hanım ile Çağatay Bey arasında hayvansal yağ alımı anlaşması yapılır. Ancak taraflar yazılı bir anlaşma imzalamaz, sözlü anlaşma ile karşılıklı ticarete başlarlar. Her yağ satışından sonra fatura düzenlenir ve karşı tarafa gönderilir.
Çağatay Bey ileride satacağı yağların bedeli olarak, Gülperi Hanım’dan ileri vadeli çekler düzenlemesini ve teslim etmesini rica eder. Güya kendisi de bu çekleri kullanarak fabrikadan satın alacağı yağların bedelini ödeyecektir. Gülperi Hanım, düzenli yağ alımına güvenerek ileride satın alacağı yağların ödenmesine binaen ileri tarihli çekler düzenler ve Çağatay Bey’e teslim eder.
Hemen mahkemeye koştu
Ancak bir süre sonra yağ satışını durduran Çağatay Bey, artık yağ satışı yapmayacağını Gülperi Hanım’a bildirir.
Fakat Gülperi Hanım henüz satın almadığı, ileride satın alacağı yağların bedeli olarak 8 adet çek düzenlemiş ve Çağatay Bey’e teslim etmiştir.
Gülperi Hanım hukuki danışmanlık almaktadır, kendisini bekleyen finansal tehlikenin farkındadır ve hemen soluğu ticaret mahkemesinde alarak bir menfi tespit davası açıp, toplam 8 adet çeki teslim etmesine rağmen, karşılığında mal alınmadığını, Çağatay Bey’in yağ ticareti anlaşmasını feshederek mal veremeyeceğini beyan ettiğini, toplam 582.448,57 TL bedelli 8 adet çekin karşılıksız kaldığını iddia ederek, çekler nedeniyle Çağatay Bey’e borçlu olmadığının tespitine karar verilmesini talep ve dava eder.
Çağatay Bey mahkemede yaptığı savunmada Gülperi Hanım’ın iddiaların hiçbir gerçeklik payı bulunmadığını, çeklerin bedelsiz kaldığı iddiasının ispat yükünün davacı Gülperi Hanım’da olduğunu, sözleşme gereğince üzerine düşen edimi yerine getirerek Gülperi Hanım’a çeklerin bedelinden fazla mal teslim ettiğini savunarak davanın reddini ister.
Ticaret mahkemesi kararı ve istinaf mahkemesi olarak bölge adliye mahkemesi yargılaması aşamasından sonra olay Yargıtay’a kadar gider ve karar temyize konu olur.
İspat yükü her iki tarafta birden olmalı...
Yargıtay 19. Hukuk Dairesi 2018/2473 E., 2019/5340 K. sayılı kararında öncelikle haklı olarak somut olayda ödeme aracı olarak kullanılan çekin hukuki niteliğini tartışır. Gerçekten de çek, bir ödeme aracıdır. Yani yağ satış sözleşmesinde satış bedelinin ödenmesi amacıyla düzenlenip teslim edilmiş olmalıdır.
Her ne kadar Gülperi Hanım, davaya konu olan çeklerin henüz satın almadığı yağların bedeli olarak avans çeki niteliğinde teslim ettiğini iddia etse de, bu durumda da satış sözleşmesinde alıcının ve satıcının borçlarını ne zaman ifa ettiğinin tespiti gerekecektir.
Türk Borçlar Kanunu’nun 207. maddesinin ikinci fıkrasına göre asıl olan peşin satıştır. Buna göre Gülperi Hanım bedelini çek olarak ödediği malları teslim almış olmalıdır. Eğer Gülperi Hanım çekleri avans olarak verdiğini, çek bedelleri kadar malı teslim almadığını iddia ediyorsa, bu iddialarını tanıkla bile değil, yazılı delillerle ispat etmesi gerekir. Çağatay Bey’in savunması da teslim aldığı çekler karşılığı mal teslim ettiği yönündedir. Çağatay Bey, malları teslim ettiğini değil, Gülperi Hanım çeklerin avans çeki olduğunu, malları henüz teslim almadığını ispatlamalıdır. Kısaca ispat yükü Gülperi Hanım’dadır, öyle diyor Yargıtay.
Aman bunu unutmayın...
Benim görüşüme göre ise bu karar hatalıdır. Keza madem ki satış sözleşmesinde alıcı ve satıcının edimlerini aynı anda ifa edeceklerine ilişkin düzenlemeye dayanılmakta, o zaman satıcının da satışa konu olan malları teslim ettiğini ispatlaması gerekmez mi? Keza alıcının avans olarak verdiğini iddia ettiği çeklerin peşin satış olduğu kabulü karşısında, alıcıya da peşin teslimi ispat yükü getirilmelidir.
Ancak bu tür nahoş durumlarla karşılaşmamak için, eğer henüz teslim almadığınız malların bedelinin ödenmesi için avans çeki veriyorsanız, bunu mutlaka delillendirin, yazılı protokole bağlayın.
İneğin ‘küpesi’ değiştirilirse...
Hayvan hareketlerinin kontrolünü sağlamak, hastalıklı hayvanların hareketini önleyerek hastalıkların yayılmasını önlemek ve dolayısıyla sağlıklı gıda elde ederek halk sağlığını korumak amacıyla, büyükbaş hayvanlar doğumlarından itibaren 3 ay içinde, doğdukları işletmeden ayrılmadan önce küpelenerek TÜRKVET Hayvan Kayıt Sistemi’ne kaydedilmektedir. Küpesiz ve kayıt edilmeyen hayvanlar bir işletmeden başka bir işletmeye hareket ettirilemiyor.
Selman Amca köyündeki çiftliğinde hayvancılık yapmaktadır. Hayvanlarını krediyle satın aldığından, kredisini ödeyemeden telef olmaları rizikosuna karşı hayvanlarını sigorta ettirir. Ama çiftliğindeki 76 hayvandan sadece krediyle satın aldığı 44 tanesi hakkında sigorta poliçesi düzenletir.
Fakat bir gün krediyle satın almadığı ve sigortalatmadığı ineğinin hastalandığını görür. Hemen veteriner çağırır. Ama hiçbir tedavi fayda etmez, hayvan ölür.
Hile unsuru var mı?
Selam Amca şeytana uyar, ölen ve sigortalı olmayan hayvanın kulak küpesiyle sigortalattığı hayvanlardan birisinin kulak küpesini değiştirir. Sonra sigorta şirketine başvurarak ölen ineğin sigorta tazminatının ödenmesi talebinde bulunmak üzere eksper gönderilmesini ister.
Ancak sigortalama işlemi öncesi çekilen görüntüler ile ölüm sonrası çekilen görüntüler karşılaştırıldığında ineklerin farklı olduğunu hemen tespit edilir.
Bunun üzerine sigorta şirketi Selman Amca hakkında sigorta dolandırıcılığı iddiasıyla savcılığa şikâyette bulunur.
İddiaya göre Selman Amca sigortalanmamış bir hayvanı ölünce, sigorta şirketinden hasar tazminatı alabilmek için ölen hayvanın kulak numarası ile sigortalanmış sağlıklı hayvanın kulak numarasını değiştirmiş ve bu şekilde üzerine atılı sigorta bedelini almak maksadıyla dolandırıcılığa teşebbüs suçunu işlemiştir.
Olay Yargıtay’a kadar gider. Yargıtay Selam Amca’nın dolandırıcılığa teşebbüs suçunu işlemediğine, beraatine karar verilmesi gerektiği yönünde karar oluşturur. Neden mi? Çünkü öldüğü ihbar edilen hayvanın, sigortalanan hayvan olmadığının basit bir incelemeyle belirlenmiş olması karşısında, dolandırıcılık suçunun hile unsuru somut olayda bulunmamaktadır.
İşte Selman Amca, birbirine benzemeyen iki ineğin kulak küpesini değiştirerek sigorta tazminatı almaya teşebbüs ettiğinden, “hile”yi başaramamış ve beraat etmiştir.
1 Mayıs ve Ramazan Bayramı kutlaması
Gelecek haftaki yazı günüme kadar iki önemli bayram var. Emek ve alınteri döken bütün çalışanların Emek ve Dayanışma Günü’nü ve okuyucularımın Ramazan ve Şeker Bayramı’nı kutlar, sevgi ve saygılar sunarım.
