Bu hafta Merkez’in Kasım toplantı özeti yayınlandı. Bu şekilde Merkez’in bankalar arası gecelik faizi koridorun üst sınırına yaklaştırma kararının sebeplerini daha yakından görme imkanı bulduk. Özetin özeti şu:
Genel bir hatırlatma ile başlarsak, enflasyon ya talep artışından ya da arzın azalmasından kaynaklanır. Para politikaları önlemleri talepten kaynaklanan enflasyonu kontrol etmede etkilidir. Talep arttığı zaman faizleri yükseltirsiniz. Herkes daha az harcar ve düşen talep enflasyonu da aşağı çeker.
Merkez enflasyonun talepten geldiğini düşünmüyor. Üretimdeki yavaşlama, işsizlik oranındaki artış, yatırımlardaki zayıflık bir araya konduğunda ekonomik büyümenin “ılımlı” seyredeceği tahmin ediliyor. İşte bu nedenle politika faizinde bir artışa gidilmiyor. Çünkü büyümenin zaten ekonominin potansiyelinin altında olduğuna inanıyorsanız faizleri arttırarak ekonomiyi iyice daraltırken fiyatları da fazla etkileyemezsiniz.
Faiz artışına alternatif
Peki nedir enflasyonun sebebi? PPK toplantı özetinde son aylarda enflasyonun temel tetikleyicisi olarak kurdaki artışın altı çizilmiş. Ayrıca henüz yatırımlara yansımamış olmakla birlikte kredilerdeki yüksek büyümenin er geç yatırıma dönüşmesi ve enflasyon üzerinde yukarı yönlü baskı oluşturması söz konusu. Bu nedenle Merkez talebin zaten çok güçlü olmayan olan tüketim ve ihracat kalemlerini fazla etkilemeden kuru ve kredileri baskılamanın yollarını arıyor.
İşte bu noktada Merkez’in koridor uygulamasının devreye girdiğini görüyoruz. Merkez sermaye akımlarındaki yavaşlamaya tedbir olarak faizlerdeki belirsizliği azaltmak sureti ile portföy girişlerini arttırmaya çalışıyor. Bankalar arası gecelik faizin koridorun üst sınırına taşınarak oynak olmayacağının ifade edilmesi bir yandan faizleri yükseltirken bir yandan da bu seviyede kalacağının teminatını vererek yabancı sermayeyi içeri çekerek kuru düşürmeyi amaçlıyor.
Peki en son kararla 50 baz puan kadar yükselmesi beklenen bankalar arası gecelik faiz, politika faizinde bir artışla sağlanamaz mıydı? Eğer amaç sadece gecelik faizi arttırmak olsaydı evet. Ama Merkez’in amacı sadece gecelik faizi arttırmak değil. Merkez ortalama fonlama faizi ile bankalar arası gecelik faiz arasındaki farkı kasıtlı olarak açıyor.
Bu şekilde özellikle kredi artış hızı yüksek olan bankaların diğerlerine göre daha çok etkilenmesi hedefleniyor. Amaç fonlama faizinden piyasaya sürülen likiditeyi kısmak sureti ile kredi büyüklüğü yüksek ve dolayısı ile daha çok fonlama ihtiyacı olan bankaları koridorun üst sınırından borçlanmaya zorlayarak onların kredi artışlarını kontrol altına almak.
Biraz da eleştiri...
Merkez kriz döneminde çok araçlı bir para politikası uygulaması başlattı. Kullanılan araçlar daha önceden bilinen araçlar değil. Bu nedenle atılan adımların piyasalar tarafından anlaşılıp hazmedilebilmesi kolay olmuyor. Son karar sonrasında haftalık repo faizine yönelik “politika faizi” ifadesinin kaldırılmış olması buna bir örnek. Merkez’in olan biteni piyasaların “nasıl olsa bir şekilde anlayacaklarını” varsaymaması gerekir.
