Geçtiğimiz sene Crunchbase ve NVCA’dan aldığım bilgilere göre tüm dünyada melek ve girişim sermayeleri (özel sermaye yatırımları hariç) 294 milyar dolar yatırım yapmış. 2018’deki 322 milyar dolarlık yatırıma göre biraz düşüş var fakat yine de son 10 yılın en büyük ikinci tutarı gerçekleşmiş. 294 milyar dolar 32800 girişimi büyütmek için kullanılmış. 2010’daki tutar ise 47.6 milyar dolar civarında. Yani 2010 yılına göre yatırımlar 6 katına çıkmış.
Peki 294 milyar nasıl dağılmış derseniz pastanın %60’ını Amerika ve Çin alıyor. Yani iki ülkedeki girişimlere yapılan yatırım toplamı 176 milyar dolar seviyesinde. Yani kalan %40’ı başka bir deyişle 118 milyar doları dünyada Amerika ve Çin dışındaki diğer ülkeler alıyor. Bu ikiliye Hindistan ve İngiltere’yi de dahil edersek aldıkları pasta %69 ediyor.
Kıta olarak bakarsak tüm Avrupa kıtasında 2019 yılında yapılan yatırım 27.7 milyar dolar. Yani tüm yatırımların %9.4’ü. Sadece Çin’deki yatırım miktarı 53 milyar dolar. Yani tüm Avrupa Çin’in yarısı kadar. Tüm Avrupa Amerika’nın da dörtte biri kadar.
Türkiye ne durumda derseniz Türkiye’deki yatırımlar son 10 yılda 5’e katladı fakat toplam yatırım 50 milyon dolar ile 120 milyon dolar arasında dolaşıyor. Olmamız gereken yer ise her sene 1 milyar dolar yatırım yapılması. Yani potansiyelimizin yaklaşık onda birindeyiz.
Peki ne yaparsak yatırımlarımızı ona katlarız ? Bunun tek bir cevabı yok, köklü bir çok değişiklik yapmak gerekiyor fakat matematiksel olarak en olması gerekeni söyleyim. Aklınıza gelen başarılı girişimleri düşünün. Foriba, Getir, Gittigidiyor, Iyzico, Insider, Markafoni, Peak Games, Sahibinden, Trendyol, Yemeksepeti… bu girişimlerden 10’ar tane daha olması lazım. Peki bu nasıl başarılır derseniz bu girişimlerdeki kurucuların başka kuruculara örnek olması, yol göstermesiyle olur. Aslında ara ara bunun örneklerini görüyoruz. X girişiminden ayrılan 2 girişimci kendi girişimini kurdu, Y milyon dolar yatırım aldı gibi haberler önünüze çıkıyordur. İşte o tip durumların çoğalması lazım. Çünkü o kişiler nasıl büyük düşünüleceğini, nasıl global olunacağını yerinde görüp öğreniyorlar.
Bunun yanı sıra Türk diasporası dediğimiz Türkiye dışındaki ülkelerde girişimci olan, büyük girişimlerde çalışan girişimcilerin, çalışanların da bir şekilde ülkemize kazandırılması gerekiyor. Sadece 3 diaspora girişimimiz BioNTech, Samumed ve Udemy Türkiye merkezli olsaydı, Türkiye’de yapılan yatırım 1.5 milyar dolar artacaktı. Tabi burada o girişimler burada olsaydı o yatırımları alamazdı diyorsunuzdur. O yatırımları da alacak ortamı sağladığımızı varsayıyorum. Bunun için de bu girişimcilere ve onlara inanan yatırımcılara başka hiçbir ülkede bulamayacakları ortamı sağlamak gerekiyor.
Özetlersem, yatırım pastasından çok çok az pay alıyoruz, 294 milyar doların yaklaşık 100 milyon doları Türkiye’de yapılıyor. Bu da üreten değil tüketen toplum olmamıza neden oluyor. Bunu değiştirmek için köklü reformlar, kafa yapısı değişiklikleri şart. Yoksa pastanın kenarından bir ısırık almayı bırakın, sadece pastanın kokusunu alıp kenarda duracağız.
